Ο Μητροπολίτης απαντά σε ερωτήματα του ακροατηρίου περί οικογενειακής βίας και περί φοβίες και αναποφασισμό όσο αναφορά τον γάμο. (Περίπου 8.000 λέξεις)
Λεπτομέρειες
Τίτλος: 1087 Βία στην οικογένεια
Σειρά: Ομιλίες Στο Πανεπιστήμιο Κύπρου (Λευκωσία)
Ομιλητής: Μητροπολίτης Λεμεσού Αθανάσιος
Αρχείο: 1087_BIA_STHN_OIKOGENEIA.mp3
Ηχογραφήθηκε: Δευτέρα, 11 Δεκεμβρίου 2000
Διάρκεια: 59’37”
Επιλογές λήψης
Απευθείας: Αρχείο
Podcast: iTunes Spotify
Κείμενο
00:00:00
[Προσευχή]
00:00:32
[απευθύνεται στο κοινό]
00:00:44
[παύση]
00:00:56
Έχω μερικές γραπτές απορίες, οι οποίες πρέπει να τις απαντήσομε και μετά αν μας μείνει χρόνος να προχωρήσομε στη μελέτη του μυστηρίου του γάμου.
00:01:14
[παύση]
00:01:22
Λέει η πρώτη ερώτησης. «Τα τελευταία χρόνια ακούμε συχνά για τη βία μέσα στην οικογένεια. Και δεν είναι μόνο ότι κάποιοι σύζυγοι χτυπούν τους συζύγους τους, αλλά το χειρότερο είναι οι βιασμοί μέσα στην οικογένεια. Πατέρες οι οποίοι εκμεταλλεύονται τα ανήλικα παιδιά τους. Όταν μια μητέρα μάθει ότι ο σύζυγός της βιάζει για μήνες ή και χρόνια την κόρη του, που είναι μόλις 10 έως 12 χρονών, τι πρέπει να κάμει; Μπορεί αυτή η γυναίκα να συνεχίσει να ζει μαζί του σαν να μην έχει συμβεί τίποτα; Και το παιδί τι θα νιώθει δίπλα σε τέτοιον πατέρα;»
00:02:02
[παύση]
00:02:07
Τι να πούμε παιδιά, αυτή είναι μια τραγωδία. Βέβαια δεν είναι παράξενα πράγματα. Δυστυχώς, δυστυχώς τα ζούμε αυτά τα πράγματα, τα ακούμε, τα βλέπουμε πολλές φορές μπροστά μας…
00:02:22
[παύση]
00:02:31
Τώρα να πει κανείς τι γίνεται έτσι; Τι γίνεται σε αυτή την υπόθεση.
00:02:35
[παύση]
00:02:40
Βέβαια εάν, εάν κινδυνεύουν τα παιδιά, από ένα τέτοιον «πατέρα», οπωσδήποτε αυτός ο άνθρωπος πρέπει να φύγει από το σπίτι. Δεν υπάρχει άλλη λύσης. Δηλαδή πρέπει να απομακρυνθεί από το σπίτι διότι είναι κίνδυνος για τα παιδιά του.
00:03:07
Νομίζω ότι αυτοί οι άνθρωποι είναι άρρωστοι. Δεν μπορεί δηλαδή να είναι φυσιολογικοί άνθρωποι. Είναι άρρωστοι.
00:03:19
Πάντως όπως και να έχουν τα πράγματα δεν μπορούν να συνυπάρχουν τα παιδιά με έναν τέτοιο πατέρα, δεν μπορεί να συνεχίσει αυτή η κατάστασης. Πρέπει να διακοπεί η δυνατότητα, οποιαδήποτε δυνατότητα, συνέχισης αυτής της τραγωδίας.
00:03:40
Όμως, όμως, να είμαστε πολύ… πολύ προσεκτικοί, και σίγουροι, όταν λέμε αυτά τα πράγματα, για να μη γίνει… μήπως γίνει καμία παρεξήγηση και στο τέλος δεν είναι τα πράγματα έτσι όπως τα νομίζομε. Γιατί δυστυχώς υπάρχουν πολλά φαινόμενα που κυκλοφορούν μέσα στον κόσμο, και είμαστε μάρτυρες και των δύο φαινομένων. Δηλαδή, υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι τέλος πάντων έχουν τέτοια δυστυχία μέσα τους, τέτοια διαστροφή, οι οποίοι κάνουν πράγματα… άρρωστα, εγκληματικά. Αλλά υπάρχουν και άνθρωποι, άρρωστοι, που νομίζουν ότι ο άντρας τους κάμνει αυτά τα άρρωστα πράγματα. Υπάρχουν και τέτοιες περιπτώσεις.
00:04:39
Και μας έτυχε αρκετές φορές, να ‘ρθουν ας πούμε μητέρες, ή γιαγιάδες, ή θείες ή ξέρω ‘γω οτιδήποτε, και να πουν ότι ο σύζυγός μου ή ο αδερφός μου ή ξέρω ‘γω ο ξάδερφός μου κάνει αυτά τα πράγματα και να μη συμβαίνει αυτό. Να είναι αποτέλεσμα μιας έτσι… οξυμένης ας πούμε… άρρωστης φαντασίας της μητέρας, η οποία πιστεύει ότι ενοχλούν το παιδί της.
00:05:12
Και αν ο άνθρωπος που ακούει αυτό, ο πνευματικός ή ο γιατρός ή ο αστυνομικός ή ο οποιοσδήποτε, δεν είναι σε θέση, δεν έχει πείραν, τότε είναι επικίνδυνο να πιστέψει τη μητέρα αυτή η οποία επιστρατεύει επιχειρήματα, επιστρατεύει ξέρω ‘γω γεγονότα, τα περιγράφει μετά πάσα λεπτομέρεια, και όμως δεν είναι αυτό το πράγμα. Είναι φαντασία. Εβίωσε τη φαντασία της τόσο έντονα που την πιστεύει σαν πραγματικότητα.
00:05:45
Και αυτό το πράγμα μπορώ να πω ότι συμβαίνει εάν ας πούμε συμβαίνει ξέρω ‘γω 20% ενοχλούν οι μεγαλύτεροι τους μικρότερους, και άλλο 20% συμβαίνει να νομίζουν άλλοι ότι ενοχλούν τους… τα παιδιά.
00:06:07
Δηλαδή είναι… όπως υπάρχει μια αρρώστια, όπως υπάρχει μια αρρώστια, υπάρχει η άλλη αρρώστια. Και πρέπει να είμαστε πολύ πολύ προσεκτικοί, πάρα πολύ προσεκτικοί, πριν καταλήξομε ότι όντως συμβαίνει αυτό το πράγμα.
00:06:27
Είπαμε, εάν συμβαίνει τότε δεν υπάρχει άλλη λύση πρέπει να απομακρυνθεί αυτός ο άνθρωπος.
00:06:34
Τώρα τι γίνεται το παιδί το οποίο υπέστη αυτή την κακοποίηση.
00:06:38
[παύση]
00:06:43
Οπωσδήποτε βιώνει ένα τραύμα, ένα τραύμα. Και πιστεύω ότι όλα τα τραύματα που βιώνει ένας άνθρωπος, και δεν υπάρχει άνθρωπος που δεν βιώνει τραύματα στη ζωή του έτσι; Όλοι μας ανεξαιρέτως, είτε μικρά είτε μεγάλα, είτε οποιασδήποτε μορφής ας πούμε δυσκολίες και περιπέτειες στη ζωή μας… έχομε είχαμε και θα έχουμε. Και στην παιδική ηλικία οπωσδήποτε, και τώρα όπως μιλάει και η επιστήμη ακόμα και στην εμβρυακή ηλικία, και εκεί ακόμα βιώνει κανείς ας πούμε τα τραύματά του και τις περιστάσεις του.
00:07:23
Εντάξει, μπορεί, μπορούν οι ανθρώπινες… δυνάμεις, οι ανθρώπινες… τα ανθρώπινα ας πούμε… οι ανθρώπινες επινοήσεις να βοηθήσουν έναν άνθρωπο να δει τα πράγματα αυτά, να τα αντιμετωπίσει κατά κάποιον τρόπον, να τα… να τα δεχτεί ας πούμε… όπως μπορεί και όσο μπορεί.
00:07:50
Όμως, από πλευράς Εκκλησίας, ξέρομε, και είμαστε βέβαιοι για αυτό το πράγμα ότι, όταν ο άνθρωπος μπει μέσα στο χώρο της Χάριτος, εκεί που ενεργεί η Χάρις του Αγίου Πνεύματος, γίνεται κάτι το παράδοξο, το πολύ παράδοξο. Όλα τα τραύματα, όλα τα τραύματα του ανθρώπου, όχι απλώς θεραπεύονται, όχι απλώς θεραπεύονται από την ψυχή του, αλλά μεταβάλλονται, συν τω χρόνω και συν τη Χάριτι, σε… σε αιτίες ιαμάτων. Πώς λέει μια ευχή ότι έκανε ο Θεός τα νάματα εις ιάματα, έτσι τα πίκρα νάματα τα μετέβαλε εις… τα πίκρα νερά τα μετέβαλε σε φαρμακευτικά ύδατα, σε φαρμακευτικά νερά, το ίδιο πράγμα και τα φαρμάκια γίνονται φάρμακα. Έτσι έλεγε ο γερο Παΐσιος. Τα φαρμακεία ο Θεός τα κάμνει φάρμακα.
00:08:49
Δηλαδή αυτά τα οποία ας πούμε βιώνει κάποιος τραυματικά ας πούμε και τον τραυματίζουν, εισερχόμενος μέσα στο χώρο της Χάριτος, μέσα στην προσευχή, στη σχέση του με τον Θεό, θεραπεύεται ο άνθρωπος αυτός και εκείνη η ευαισθησία η οποία υπάρχει στον ψυχικό του κόσμο, λόγω των τραυμάτων του, γίνεται πλέον θετική ευαισθησία η οποία βοηθά και τους άλλους μετά.
00:09:16
Και αυτό το πράγμα το βλέπουμε στη ζωή μας και στον εαυτόν μας και στους άλλους ανθρώπους. Εάν κάποιος άνθρωπος παραδείγματος χάρη ε… όπως λέει η παροιμία έτσι, ο φτωχός…. ο πεινασμένος… όχι, πώς το λέει… ο χορτάτος δεν θυμάται τον πεινασμένο ας πούμε. Δηλαδή ένας που δεν επείνασε ποτέ του δεν σκέφτεται έναν πεινασμένο. Ένας άνθρωπος που επείνασε, που τραυματίστηκε τρόπον τινά από την πείνα, από τη φτώχεια, από τη δυστυχία, όταν μετά γίνει ολοκληρωμένος άνθρωπος, είναι ευαίσθητος εις τον πονεμένο, εις τον πεινασμένο.
00:09:53
Μια μητέρα η οποία έχασε το παιδί της. Όταν ακούει στην τηλεόραση ότι σκοτώθηκε ένα παιδί, θα πει… αμέσως θα κοινωνήσει με τον πόνο της μάνας εκείνης. Θα πει, εκείνη η μάνα του ας πούμε, τι θα… πώς θα το αντιμετωπίσει εκείνη η μάνα του. Γιατί; Γιατί ξέρει, τραυματίστηκε. Ενώ πριν, πριν πάλι συμπονούσε, αλλά δεν το καταλάβαινε. Δηλαδή εάν δεν… δεν πάθεις, δεν θα μάθεις. Και τα παθήματα, γίνονται μαθήματα. Και τα πικρά νάματα, γίνονται ιάματα, και τα φάρμακα γίνονται φάρμακα.
00:10:31
Έτσι δηλαδή ο Θεός μεταβάλλει τα πράγματα μέσα στο χώρο της Χάριτος της Εκκλησίας ώστε παιδιά να μην υπάρχει ποτέ τίποτα το οποίο να μπορεί να νικήσει τη Χάρη του Θεού. Να μην μπορεί να πει ο άνθρωπος ότι ξέρεις Θεέ μου ας πούμε, εγώ εάν δεν υφιστάμην όλα αυτά τα πράγματα δεν θα ήμουν αυτός που ήμουν, θα ήμουν καλύτερος. Όχι. Ο άνθρωπος μπορεί να τελειοποιηθεί μέσα στο χώρο της Χάριτος διότι η Χάρις ενεργεί υπέρ φύσιν, υπέρ λόγον και υπέρ φύσιν…
00:11:07
[διακοπή ηχογράφησης]
00:11:12
Έτσι ενεργούν τα πράγματα παιδιά. Βλέπετε και ο Χριστός ο ίδιος, λέει κάπου ας πούμε ότι έγινε άνθρωπος και επειράσθηκε ίνα «[18] … τοῖς πειραζομένοις βοηθῆσαι». Δηλαδή επειράσθη αυτός, εγεύθη της ανθρωπίνης ας πούμε ταπεινώσεως, της ανθρωπίνης φύσεως, 100% άνθρωπος, τέλειος άνθρωπος, και εγεύθη σταυρού και θανάτου ποτήριον για να μπορεί… για να μπορεί ακριβώς να βοηθήσει αυτούς που περνούν τον ίδιο δρόμο.
00:11:51
Γιατί; Δεν θα μπορούσε ο Χριστός να βοηθά χωρίς να κάμει αυτά τα πράγματα; Ήταν ανάγκη να περάσει αυτά τα πράγματα; Τα πέρασε όχι γιατί δε θα μπορούσε, θα μπορούσε, αλλά γιατί ήθελε να μας δείξει και μας ότι αυτός είναι ο δρόμος μέσα από τον οποίο κοινωνεί κανείς ας πούμε με τον αδερφό του. Δηλαδή μπορεί να πει κανείς ότι όσο πιο τραυματισμένος είναι ο άνθρωπος, τόσο σε πιο… πλεονεκτική θέση ευρίσκεται ενώπιον του Θεού. Δηλαδή ο Θεός τον τραυματισμένον άνθρωπο, που λέει στο… ο προφήτης Δαυίδ ότι, καρδιά συντετριμμένη και πνεύμα συντετριμμένο «[19] … ὁ Θεὸς οὐκ ἐξουδενώσει». Αυτό το συντετριμμένη καρδιά και εξουδενωμένη ο Θεός τη μεταπλάθει και είναι… έχει ευαισθησίες πλέον αυτός ο άνθρωπος.
00:12:39
Ο πόνος, ο πόνος η αδικία η… τέλος πάντων οποιαδήποτε μορφής ας πούμε έτσι… τραύμα, γίνεται για τον άνθρωπο μετά κάτι το καλό. Ο πόνος ομορφαίνει τον άνθρωπο, τον γλυκαίνει. Έτσι, γλυκαίνει ο άνθρωπος μες τον πόνο. Μαθαίνει, σπάζει η καρδιά του ανθρώπου. Μαθαίνει πολλά πράγματα. Μαθαίνει την ανθρώπινη φύση, την ανθρώπινη δυστυχία, μαθαίνει τον ανθρώπινο πόνο, κοινωνεί με τον αδερφό του, ξέρει είναι πονεμένος, είναι πονεμένος, κοινωνεί, και το βλέπει κανείς αυτό και μες στη λαϊκή σοφία. Βλέπεις ας πούμε…
00:13:20
όπως σας είπα προηγουμένως. Κάποια μάνα, κάποιον άνθρωπο, ο οποίος επόνεσε, και λέει θα πάω να του μιλήσω, ξέρω και εγώ, είμαι πονεμένος εγώ, και επειδή είμαι πονεμένος μπορώ να του μιλήσω. Ξέρει τι να του πει, ξέρει τι να του… πώς… πώς να του συμπεριφερθεί. Και ο άλλος πάλι, όταν ακούει ένα άνθρωπο που ξέρω ‘γω πάει καμιά φορά να παρηγορήσομε… πάμε να παρηγορήσομε έναν άρρωστο ας πούμε, και εμείς είμαστε τελείως υγιής, και πάμε ξέρω ‘γω στολισμένοι εκεί ας πούμε… αυτά… και λέει ο άλλος, καλά εντάξει λες εσύ αλλά εσύ καλά την έχεις ας πούμε, είσαι υγιής, έφυγες από δα με να πάεις στο πάρτι σου, να πάεις σπίτι σου, ρωτάς με εμένα όμως τι τραβώ πάνω σε τούτο… στρώμα, τι τραβάω εδώ πέρα πεταμένος; Όταν ξέρω ότι κοίταξε ας πούμε και εσύ είσαι πονεμένος, και εγώ επόνεσα στη ζωή μου, και εγώ είμαι άρρωστος, και εγώ έχω ταλαιπωρίες, και εγώ αδικήθηκα και εγώ συκοφαντήθηκα και εγώ επληγώθηκα και εγώ όλα αυτά τα πράγματα, και όμως ήρθα να σε παρηγορήσω, και… κάναμε υπομονή με τη βοήθεια του Θεού. Δέχεται τον λόγο ο άλλος άνθρωπος. Δηλαδή δέχεται, και τον λόγο δέχεται, και ο λόγος σου έχει δύναμη, διότι βγαίνει από την καρδιά σου. Είσαι πονεμένος άνθρωπος.
00:14:30
Έτσι παιδιά να ξέρετε ότι στη ζωή μας, ό,τι κι αν συμβεί, είναι τραγικά απαράδεκτα πράγματα, καταδικαστέα ξέρω ‘γω… βδελυκτέα πράγματα ας πούμε, πώς να τα πει κανείς; Αλλά, ό,τι και αν συμβεί στη ζωή μας, δεν είναι… δεν είναι τίποτα δυνατό να… να φέρει τον Θεό σε δύσκολη θέση. Να πει ο Θεός, με αυτόν τον άνθρωπο δεν μπορώ να κάνω τίποτα. Είναι τόσο τραυματισμένος που δεν διορθώνεται. Εμείς μπορούμε να το πούμε, είμαστε άνθρωποι, το λέμε. Λέμε, μ’ αυτό το παιδί δεν τα βγάζω πέρα. Δεν με ακούει, δεν μπορώ να επιδράσω πάνω του, δεν μπορώ να τον βοηθήσω, δεν μπορώ να τον διορθώσω, δεν μπορώ είναι αδύνατο. Έχει τόσα συμπλέγματα μέσα του, πού όπου να πάω να πιάσω… γίνονται χειρότερα τα κουβάρια ας πούμε. Αυτό το λέμε εμείς οι άνθρωποι.
00:15:22
Όμως, ο Θεός, το Πνεύμα το Άγιο του Θεού το οποίο ερευνά τα βάθη της καρδίας του ανθρώπου, και πώς λέει εκείνη η ωραιότατη ευχή της Λειτουργίας, στο τέλος που πριν πούμε «τα Άγια της Αγίας» να κοινωνήσουμε, λέει εκείνη ευχή ας πούμε, της κεφαλοκλησίας, λέει εσύ ας πούμε Θεέ μου και τα λοιπά ο οποίος δημιούργησε τα πάντα, και γνωρίζεις «ἑκάστου ἰδίαν χρείαν». Ο Θεός είναι αυτός που γνωρίζει του καθενός την ανάγκη του. Πολλές φορές ούτε εμείς την ξέρομε. Ούτε εμείς ξέρομε παιδιά τι έχομε πράγματι ανάγκη. Ο Θεός όμως γνωρίζει την ιδίαν χρεία τη δική μας. Ξέρει ο Θεός τι έχομε εμείς ανάγκη. Για αυτό αυτός γίνεται σε μας αυτό που εμείς έχομε ανάγκη. Και λέει η ευχή, τελειώνει, «ὁ ἰατρὸς τῶν ψυχῶν καὶ τῶν σωμάτων ἡμῶν». Δηλαδή ο Θεός, ο Θεός, είναι ο μόνος ιατρός των ψυχών και των σωμάτων μας. Είναι αυτός που γνωρίζει απόλυτα τι έχουμε εμείς ανάγκη.
00:16:23
Στην Παλαιά Διαθήκη αν θυμάστε εκεί που οι Εβραίοι ήταν μέσα στην έρημο, και ως Εβραίοι που ήταν ας πούμε κάθε λίγο γόγγυζαν εναντίον του Θεού, και [ασαφής] και διαφορά πράγματα, τους έβρεχε ο Θεός το μάννα. Το μάννα, ήταν μια τροφή κοινή για όλους. Αλλά τι γινόταν με το μάννα; Έτρωγαν το μάννα οι Εβραίοι, και στον κάθε ένα εγινόταν το μάννα ό,τι είχε ανάγκη ο ίδιος. Εάν κάποιος παραδείγματος χάρη είχε ανάγκη από ασβέστιο ας πούμε, εγινόταν ασβέστιο. Αλλά αν κάποιος έχει ανάγκη από ζάχαρο εγινόταν ζάχαρο. Αν είχε ανάγκη ξέρω ‘γω από… σίδερο, εγινόταν σίδερο. Καταλάβατε; Δηλαδή το μάννα αυτό το οποίο έτρωγαν και ήταν κοινό για όλους το ίδιο, αυτό εγινόταν μέσα στον κάθε άνθρωπο αυτό που είχε πράγματι ανάγκη. Και ο Θεός ήξερε την εκάστου ιδία χρεία.
00:17:13
Όταν κοινωνούμε με τον Θεό, όταν προσευχόμαστε, όταν κοινωνούμε το Σώμα και το Αίμα του Κυρίου, όταν έχομε κοινωνία με τον Θεό, υπό οιανδήποτε μορφή, είτε μέσα στην προσευχή μας, είτε μέσα στη λατρείαν, είτε μέσα σε οποιαδήποτε ας πούμε κίνηση και σχέση με τον Θεό, ο Θεός μεταβάλλεται, η Χάρις του Θεού μεταβάλλεται, και θεραπεύει την ψυχή μας όπως αυτός γνωρίζει.
00:17:40
Εμείς δεν γνωρίζουμε έτσι; Και την καθημερινή μας ζωή, όταν πάμε να φάμε ένα πιάτο φαΐ, σκεφτόμαστε ότι αυτό το φαΐ μέσα από τώρα που θα το φάω θα γίνει ξέρω ‘γω κάλιο, φώσφορο, κιτρικό οξύ ξέρω ‘γω ίντα που γίνεται; Που ξέρομε τούτα πράγματα; Τρώμε εκεί τα φαγητά μας, και ο οργανισμός μας, όταν είναι υγιής, τα κάμνει από μόνος του. Δίδει στον οργανισμό ό,τι χρειάζεται. Με τις σωστές αναλογίες παίρνει ο οργανισμός, το κάθε όργανο του σώματός μας, τις ανάλογες σωστές… χυμούς ξέρω ‘γω… βιταμίνες, πώς λέγονται αυτά τα πράματα; Πρωτεΐνες; Προβίτα που λένε και στη Λεμεσό. Λοιπόν, όλα αυτά τα πράγματα. Τα παίρνει μόνος του ο οργανισμός. Δεν καθόμαστε εμείς με το μυαλό μας να του επιβάλλομε ξέρω ‘γω πάρε τόσα τις εκατόν ας πούμε φωσφόρο, ή τόσες τις εκατό σίδερο. Ξέρει, κινείται από μόνο του.
00:18:34
Πολύ περισσότερο όταν ενεργεί ο Θεός. Πράγματι ο Θεός είναι δεδομένο, είναι παρατηρημένο αυτό το πράγμα, μετά πάσης δηλαδή βεβαιότητος, ότι η Χάρις του Θεού θεραπεύει τον άνθρωπον κατά απόλυτο τρόπο και όλα αυτά τα τραύματα γίνονται προτερήματα στον άνθρωπο, γίνονται μεγάλα προτερήματα.
00:18:59
Και… δηλαδή και κακούργος να ‘ναι κάποιος – και γιατί να πάμε στο παιδάκι το οποίο κακοποιήθηκε. Εγώ σας λέω ότι… ότι… ένας άγιος, όταν ακούσει ένα φόνο, ποιον θα κλάψει; Τον φονιά κλαίει ο άγιος, όχι τον φονευθέντα. Δεν κλαίει το θύμα, κλαίει τον θύτη. Το θύμα είναι θύμα, και ως θύμα ας πούμε δικαιούται τη Θεία βοήθεια, και τη συμπόνια του κόσμου και τη βοήθεια του Θεού. Είμαι αδικημένος, είμαι το θύμα, είμαι ξέρω ‘γω εξουθενωμένος, ο Θεός είναι υποχρεωμένος να αποδώσει τη δικαιοσύνη του η οποία είναι η Χάρις του.
00:19:45
Εκείνον τον θύτη, εκείνο τον φονιά, εκείνον τον κακούργο, ποιος θα τον λυπηθεί; Ποιος θα τον κοιτάξει; Ποιος θα πει ότι… και μετά και αυτός ο ίδιος, με τι… με τι διάθεση να στραφεί που; Δηλαδή να στραφεί στον Θεό; Τι να πει του Θεού; Αφού τα χέρια του στάζουν αίμα. Γίνεται δηλαδή θηρίο, γίνεται θηρίο αυτός ο άνθρωπος. Και είναι αξιολύπητος, πιο αξιολύπητος, αυτός που κάμνει αυτά τα πράγματα παρά αυτός που τα παθαίνει.
00:20:15
Λέει στο Γεροντικό ένα παράδειγμα, επήγαν λέει στον αββά Γελάσιο. Εφύτευσε ξέρω ‘γω κάτι… λάχανα εκεί για να περάσει τη χρονιά στην έρημο. Επήγε κάποιος… του τα ‘καμε γυαλιά καρφιά, τα [ασαφής] όλα, δεν άφησε τίποτα. Επήγαν οι γείτονες, πω! Τι έγινε τώρα; Έρημος, δεν έχει σούπερ μάρκετ πώς το λένε Ορφανίδης και… άλλα ας πούμε που έχει να πας να αγοράσεις. Έρημος. Δεν έχεις τρόφιμα έμεινες νηστικός. Του λέει, «ουαι εσύ αββά Γελάσιε, τι πέπονθας;» Αλίμονό σου αββά Γελάσιε, τι έπαθες; Να μείνεις νηστικός. Εκείνος εγέλασε και λέει, «ουαί εμοί; ουαί τω ούτω ποιήσαντι». Αλίμονο σε μένα; Αλίμονο σ’ αυτόν που τα ‘καμε. Εγώ τι θα πάθω; Ας πούμε εντάξει, θα μείνω νηστικός, ας μείνω, δεν εχάθηκε ο κόσμος, κάτι θα περάσομε. Αλίμονο όμως στον άνθρωπο ο οποίος έφτασε στο σημείο να πάει να του ξεριζώσει τα τρία λαχανά που είχε ο ασκητής μες τον κήπο του.
00:21:11
Λοιπόν, λέμε αλίμονο στον άνθρωπο που ε… σκοτώθηκε ας πούμε, κρίμα το παιδί σκοτώθηκε. Πράγματι κρίμα, αλλά περισσότερο είναι κρίμα αυτός που τον σκότωσε. Δηλαδή εκείνος είναι να τον κλαίεις δηλαδή. Να τον κλαίεις με πικρά δάκρυα. Διότι είναι όντως αξιολύπητος, είναι αξιολύπητος. Δηλαδή δεν έχει πού την κεφαλήν κλίναι αυτός ο άνθρωπος. Που να… που να στραφεί; Στους ανθρώπους; Τον απέρριψαν. Στον Θεόν; Δεν μπορεί, δεν έχει παρρησία. Εις τον εαυτόν του; Κοιτάει μέσα του και βλέπει έναν φονιά. Πια παρηγοριά θα έχει αυτός ο άνθρωπος; Που θα παρηγορηθεί;
00:21:51
Έτυχε κάπου και άκουσα για αυτόν που αυτοκτόνησε τελευταία από εκείνο το ναυάγιο, θυμάστε;
Ακροατήριο: Ναι.
Μ. Αθανάσιος: Σκεφτείτε… λέω ο Θεός να φυλάξεις ας πούμε. Να μας φυλάξει ο Θεός να μη συμβεί σε κανένα άνθρωπο αυτό το πράγμα. Αλλά εάν είμαστε εμείς στη θέση εκείνου του ανθρώπου ας πούμε, λοιπόν πέσαν όλοι πάνω του ας πούμε. Εντάξει, δικαιολογημένα ήταν και το ναυάγιο αυτοί έβλεπαν τηλεόραση ξέρω ‘γω τι έβλεπαν, ήταν το σαπιοκάραβο εκείνο, επήγαινε… πνίγηκαν οι άνθρωποι, 80 άνθρωποι [ασαφής], τραγωδία ας πούμε.
00:22:24
Πράγματι ήταν τραγωδία. Αλλά ήταν και μια άλλη τραγωδία εκείνος ας πούμε. Επέσανε όλοι πάνω του ας πούμε να τον φάμε από την κατάκριση, όλοι μας, ποιος τον δικαιολόγησε; Πήγε ο άνθρωπος αυτοκτόνησε. Σκεφτείτε δηλαδή και… που βρέθηκε εκείνος ο άνθρωπος. Δηλαδή… ξέρετε τι σημαίνει να φτάσει ο άνθρωπος εις την απόγνωση; Δηλαδή να μην έχει πουθενά τίποτα ας πούμε. Πού να πιαστεί, που να πιαστεί; Δηλαδή φανταστείτε να φτάσει ο άνθρωπος σε θέση τέτοια, ώστε ο θάνατος, να είναι καλύτερος από τη ζωή. Ο μαύρος θάνατος, το μαύρο χώμα, το να σκοτωθείς να πέσεις από τον έβδομο όροφο κάτω, που μόνο που κοιτάζομε και ζαλιζόμαστε, να πηδήξεις μέσα σε εκείνο το κενό, και να σου είναι λύτρωσης. Φαντάσου τι ζωή έχεις δηλαδή! Φαντάσου πώς… τι βιώνεις μέσα σου.
00:23:18
Να μου πεις τώρα, τι θες να μας πεις; Ότι ας πούμε… λυπάσαι εκείνον τον άνθρωπο; Νομίζω ότι η ευσπλαχνία του Θεού είναι άβυσσος. Δεν μπορούμε να πούμε ότι ο Θεός ως πατέρας δεν επόνεσε για αυτόν τον άνθρωπο ας πούμε. Και όταν βλέπει το παιδί του ας πούμε, τον άνθρωπο τον οποίο εποίησε, τον όποιον έπλασε, τον όποιον ηγάπησε εις τέλος ο Θεός, να ευρίσκεται μπλεγμένος, είτε από τα χάλια του είτε από την αμαρτία του είτε από την επιπολαιότητά του, είτε από οπουδήποτε, σε μίαν τέτοια τραγική κατάσταση.
00:23:54
Πολλοί είπαν, χάρηκαν, ξέρω ‘γω… τι ‘ναι… ξέρω ‘γω καλά να πάθει έτσι που έκαμε ας πούμε. Δεν λέγονται αυτά τα πράγματα. Είναι θλίψης να πούμε… είναι… δεν μπορείς… τι να πεις ας πούμε; Δεν μπορείς να πεις τίποτα. Αλλά από την άλλη βλέπεις και το τι σημαίνει στον άνθρωπο απελπισία. Τι σημαίνει απελπισία. Και ταυτόχρονα βλέπεις και τι σημαίνει ελπίδα.
00:24:20
Σας είπα πολλές φορές παιδιά, τι μεγάλο πράγμα είναι αυτό που γράφουν πολλές φορές που λέμε για την Παναγία μας ας πούμε ότι, «ελπίς απελπισμένων». Δηλαδή για τον απελπισμένο υπάρχει πάντα μια ελπίδα. Και υπάρχει όχι μια ελπίδα, αλλά ένας που είναι η ελπίδα. Αυτός ο ένας είναι η ελπίδα του κόσμου, είναι ο Θεός. Και ο κάθε άνθρωπος, και ο φονιάς, και αυτός που έκαμε εκείνα τα λάθη τα τραγικά, και οποιοσδήποτε ας πούμε, και ακόμα και αυτός ο βιαστής ο πατέρας, έχει και αυτός ελπίδα. Δεν μπορείς να του πεις ότι δεν έχεις ελπίδα, είσαι ένα κτήνος, είσαι ένας ξέρω ‘γω διεστραμμένος, είσαι ένας… ένας ελεεινός. Και είναι όντως είναι, και με κεφαλαία γράμματα είναι.
00:25:05
Αλλά όμως και γ’ αυτά τα κτήνη και για αυτά όλα, ο Θεός είναι παρών. Δεν μπορεί να υπάρξει τίποτα εις τον κόσμο το οποίο να εκμηδενίσει την αγάπη του Θεού. Τίποτα, απολύτως τίποτα. Τίποτα, ούτε ο διάβολος ο ίδιος. Τι λέμε για άνθρωπο; Ο ίδιος ο διάβολος. Δεν μπορεί ο διάβολος να κάμει τον Θεό να του πει, ξέρεις εβαρήθηκά σε, δεν σε θέλω να σε δω μπροστά μου πλέον. Όχι. Ο Θεός δια της άπειρης αγάπης του αγκαλιάζει ακόμα και αυτούς τους δαίμονες. Διότι… και τους θεωρεί παιδιά του, είναι… είναι τέκνα του ας πούμε.
00:25:44
Για αυτό λέει κάποιος… ένας… ένας… Πατέρας λέει ας πούμε, ένα πολύ ωραίο λόγο, και από ‘δω να καταλαβαίνετε τι σημαίνει και Ορθόδοξη Θεολογία που τι σπουδαία πράγματα έχει μέσα. Λέει, κοίταξε λέει, μην πεις στον διάβολο κακόν λέει. Γιατί βλασφημάς τον Θεό. Ο διάβολος λέει δεν είναι εν φύση κακός, αλλά προαιρέσει κακός. Δεν είναι η φύση του διαβόλου κακή, ο διάβολος είναι καλός, είναι καλός λίαν, ο Θεός τον έκαμε καλό λίαν, αλλά η προαίρεσής του, είναι η κακία του. Η φύση του είναι καλή, η προαίρεσής του είναι κακή.
00:26:18
Δηλαδή άρα φτάνει να πει κανείς ότι, άρα το κακό είναι ανύπαρκτο. Το υποστασιάζει, του δίνει υπόσταση, ο άνθρωπος δια της ελευθερίας του και της προαιρέσεώς του. Έτσι για αυτό λοιπόν οι άγιοι αγαπούσαν τους πάντες άνευ διακρίσεως και δεν εμπορούσαν τα παραπτώματά τους και οι κακίες τους να μειώσουν την αγάπη των αγίων απέναντί τους.
00:26:46
Για αυτόν τον λόγο μας είπε ο Χριστός να μην κρίνεται κανέναν άνθρωπο. «μὴ κρίνετε κατ’ ὄψιν». Μην κρίνετε κανένα άνθρωπο. Ούτε το φονιά, ούτε τον εγκληματία. Δεν μπορείς να… να καταδικάσεις τον άνθρωπο. Υπάρχει για τον κάθε έναν ελπίς σωτηρίας. Διότι είναι ο ίδιος ο Κύριος. Αυτός είναι ελπίς απελπισμένων. Είναι η ελπίδα των απελπισμένων ανθρώπων. Δηλαδή αυτού που δεν έχει τίποτα σε αυτό τον κόσμο, που είναι όλα σκοτεινά, που είναι όλα μπλεγμένα, που είναι όλα δηλαδή δεν έχει τίποτα απολύτως.
00:27:20
Εύχομαι να μη βρεθείτε ποτέ σε τέτοια κατάσταση, δηλαδή τέτοιας απελπισίας, υπαρξιακής, οριακής, εύχομαι να μη βρεθείτε, αλλά αν βρεθείτε καμιά φορά παιδιά να μην ξεχάσετε ότι δεν είναι ποτέ δυνατόν ο άνθρωπος να είναι χωρίς ελπίδα. Υπάρχει αυτή η ελπίδα, η ελπίς του κόσμου, ο Χριστός ο οποίος είναι η ελπίδα του κόσμου τούτου. Και για αυτό είναι Θεός. Γιατί ακριβώς δεν μπορεί να νικηθεί από τα δεδομένα τα ανθρώπινα.
00:27:51
Πολλοί λένε, ξέρω ‘γω, καταδικάσομε τον ένα να καταδικάσομε τον άλλο καταδικάσουμε τον άλλο. Μα ποιον καταδικάζεις; Εδώ ο Θεός δεν καταδίκασε τον διάβολο, και καταδικάζεις ανθρώπους; Καταδικάζεις ξέρω ‘γω τάγματα ανθρώπων, ή κατηγορίες ανθρώπων; Την αμαρτία ναι, το γεγονός της αμαρτίας. Τον άνθρωπο δεν μπορείς, είναι αδύνατο. Καταδικάζω την πράξη, καταδικάζω τον φόνο, καταδικάζω τον βιασμό, άλλα τον άνθρωπο εκείνο;
00:28:18
Ναι, εδώ είναι… είναι που φαίνεται… έτσι η… το μεγαλείο του Θεού, το μεγαλείο του Θεού, δηλαδή το μεγαλείο του Θεού Πατέρα ας πούμε. Ότι αυτός ο Πατέρας δεν μπορεί ποτέ να αλλάξει. Δεν αλλάζει με τίποτα. Και παραμένει Πατέρας και παραμένει ελπίδα.
00:28:40
Εσκεφτήκατε… λέω καμιά φορά… ο Θεός να μας φυλάει. Διότι πράγματι εγώ πιστεύω ότι αν δεν μας φυλάξει ο Θεός, λέω για τον εαυτόν μου δηλαδή, αν δεν μας φυλάξει ο Θεός, μα τι δηλαδή, και φόνους θα κάμομε και απ’ όλα θα κάμομε. Δηλαδή εσκεφτήκατε σε κάποια στιγμή να βρεθούμε να έχομε κάμει φόνους, να γίνομε αιτία να χαθούν άνθρωποι. Τι το παράξενο; Μπορούσε σε αυτή τη θέση αυτού που αυτοκτόνησε να είμαστε εμείς. Να είμαστε εμείς στη θέση του. Και να γίνομε αιτία να χαθούν 80-100 άνθρωποι. Τι θα αισθανόμαστε εμείς μέσα μας, δηλαδή… που θα στεκόμαστε; Που δεν μπορούσαμε να παρηγορηθούμε; Και πόσο παρήγορο είναι όταν… όταν είσαι καταδικασμένος από τους πάντες και τα πάντα, να έχεις μέσα σου αυτή την ελπίδα ότι ο Θεός όντως σε δέχεται. Έχει και κάποιον που δεν σε απορρίπτει. Και κάποιον που δεν… δεν σε μισά, κάποιον που δεν σε κατακρίνει.
00:29:38
Ενθυμήστε εκείνο το γεγονός με τη γυναίκα εκείνη η οποία συνελήφθη επ’ αυτοφώρω, μοιχευομένη, και της είπε ο Χριστός ας πούμε ότι δεν υπάρχει κανένας που σε κατέκρινε; Δεν έμεινε ούτε ένας. Όταν τους είπε ότι «ο αναμάρτητος πρώτος το λίθο βαλέτω», ένας ένας ένας έφευγαν. Ποιος είναι ο αναμάρτητος; Και ποιος είναι αυτός ο οποίος μπορεί να κρίνει τον άλλον; Όταν… όταν αισθανθεί ότι ο πρώτος κατάκριτος είμαι εγώ. Τι να κάμω του άλλου; Τι να πω του άλλου ανθρώπου;
00:30:12
Άρα λοιπόν και στον εαυτό μας, και στους γύρω μας, και στις περιστάσεις μας παιδιά να το ξέρομε πάντοτε, ότι ποτέ μην… μη μηδενίσομε την ελπίδα εις τον άνθρωπο, καμιά φορά. Ό,τι και να ‘ναι ο άλλος. Όσο θηρίο, όσο δαίμονας, όσο κτήνος, όσο… όσο δράκουλας πώς τους λένε αυτούς, όσο γορίλας και αν είναι, δεν είναι δυνατόν να κλείσει η πόρτα του Θεού για αυτόν τον άνθρωπο.
00:30:42
Το ζούμε και εμείς ως πνευματικοί. Έρχεται εκεί να εξομολογηθεί και ακούεις πράγματα πράγματα πράγματα πράγματα πράγματα. Ως άνθρωπος, μπορεί μέσα σου να πεις, άμα ρε παιδί μου ας πούμε. Μα τι πράμα είναι τούτος ας πούμε. Τι «βέρκα ξιμαρισμένη» είναι, που λέμε στην Κύπρο. Τι ελεεινός είναι ας πούμε; Δεν έμεινε τίποτα που δε το ‘καμε; Δηλαδή τι συμπλέγματα μέσα του; Τι κακία ας πούμε, τι… τι μοχθηρία, τι… τι βρωμιά. Δεν έμεινε πράμα που είναι και δεν πήγε και ανακατώθηκε και το έκαμε.
00:31:14
Το ανθρώπινο. Αλλά, όμως, λες, μα κοίταξε, ο Θεός κλείνει την μπροστά σ’ αυτόν τον άνθρωπο; Όχι. Ή ο ίδιος σου λέει, πάτερ μου δεν μπορώ να διορθωθώ. Είμαι… είμαι έτσι, αυτός είμαι. Και πάλι ακόμα, του λες, κοίταξε, έχε την ελπίδα σου στο Θεό, μην απελπίζεσαι. Ο Θεός παιδί μου έχει τη δύναμη να σε σώσει. Ξέρει ο Θεός. Μόνο εσύ να δώσεις την ελευθερία σου στο Θεό. Πες, Θεέ μου βοήθησέ με, σώσ’ την ψυχή μου. Και ξέρει ο Θεός, έχει τρόπους ο Θεός να σε σώσει. Δεν είναι ποτέ δυνατόν, εσύ, με τις άπειρες, με τις απειράριθμες κακίες σου, και με τις άπειρες διαστροφές σου, δεν είναι ποτέ δυνατόν να φέρεις τον Θεό σε αδιέξοδο, ό,τι και να κάμεις γιε μου.
00:32:07
Ούτε ο διάολος δεν φέρνει τον Θεό σε αδιέξοδο. Και όχι μόνο τούτο, βλέπετε, κάθε φορά που ο διάβολος είχε μια επιτυχία, ο Θεός έφερνε τα πράγματα έτσι που η επιτυχία του διαβόλου τελικά γινόταν το δίκτυο που έπεφτε μέσα. Έριξε ο Θεός… έριξε ο διάβολος τον άνθρωπο στην πτώση, και ήρθε ο Θεός και έγινε άνθρωπος και έφερε τον άνθρωπο σε μεγαλύτερη θέση απ’ ό,τι ήταν πριν.
00:32:33
Δηλαδή όχι απλώς σώζει τον άνθρωπο από τα δίχτυα του διαβόλου, αλλά κάνει ένα πιο μεγάλο δίχτυ και βάζει τον διάβολο μέσα. Και τελικά… τελικά ο Θεός ως πιο σοφός, απείρως, και γεμάτος αγάπη, όλα αυτά τα τεχνάσματα του σατανά και τις επιτυχίες του, της μεταβάλλει ο Θεός για να εξυπηρετά και να βοηθά τα έργα του Θεού. Και γίνεται αυτό που λέει ο γερο Παΐσιος. Εκεί που οργώνει ο διάβολος, σπέρνει ο Θεός στο τέλος. Πάει ο διάβολος ο καημένος ας πούμε σκοτώνεται να οργώσει να τα κάμει έτσι ας πούμε, κατάλαβες; Τα φέρνει άνω κάτω, αφού τα κάμει… τα ανακατώσει καλά καλά καλά ας πούμε και… πώς να πούμε, λέει δεν μπορώ άλλο, τέλος σπέρνει και θερίζει ο Θεός. Του λέει τώρα τα έκαμες μια χαρά. Τώρα ας πούμε είναι τέλεια.
00:33:25
Και έλεγε και ο γερο Παΐσιος, λέει [ασαφής] αυτός ο μυστήριος, ο διάβολος δηλαδή, τα μπλέκει λέει τόσο τα πράγματα, τόσο πολλά που τα μπλέκει, κάμει ένα κουβάρι ας πούμε, οπόταν λέει αν του πει ο Θεός ξέρεις τώρα ξέμπλεξε τα, δεν μπορεί να τα ξεμπλέξει. Ούτε ο διάβολος δεν μπορεί να τα ξεμπλέξει. Τόσο πολύ τα μπλέκει καμιά φορά τα πράγματα. Κι όμως, αυτή είναι η Σοφία του Θεού, και η δύναμης του Θεού, που είναι πάνω από όλα αυτά τα πράγματα. Έρχεται ο Θεός και πιάνει εκεί τα… τα μαλλιά της πελλής που λέμε έτσι… τα… που είναι έτσι, λοιπόν, και τα κάμει ας πούμε… μετάξι. Και βλέπεις τα κάμει μετάξι. Λες ευτυχώς που τα κάναμε έτσι. Δηλαδή τα ‘καμε ο σατανάς ας πούμε έτσι… γυαλιά καρφιά και τα ‘καμε ο Θεός μετά ένα ωραίο κόσμημα. Ήταν ό,τι έπρεπε. Δηλαδή… γι’ αυτό ο Θεός τον αφήνει ας πούμε. Τον αφήνει να αλωνίζει, να κάμει να φτιάζει.
00:34:18
Λοιπόν και μετά έρχεται ο Θεός ο ποιος δεν αγχώνεται, ούτε φοβάται σαν και μας. Ου να τρέξομε να προλάβομε. Προλάβομε το ένα προλάβομε το άλλο προλάβομε… Τι τρέχεις βρε; Τι θα προλάβεις; Ασ’ τον να κάμει και αυτός τη δουλειά του. Ασ’ τον να κάμει, να πει… να… τ’ ανακατώσει να πούμε, τα πράματα να τα ανακατώσει.
00:34:37
Το τέλος, και τον τελικό λόγο θα τον πει ο Θεός. Αυτός είναι ο οποίος θα πει το ναι και το όχι. Οπόταν ουδεμίαν ανησυχία μέσα στον άνθρωπο. Ο άνθρωπος έχει βεβαία πίστη, ότι δεν είναι ποτέ δυνατόν ο διάβολος να υπερισχύσει της αγάπης του Θεού. Είναι… είναι δόγμα πίστεως αυτό. Δεν μπορεί… δεν μπορεί να το υπερβεί ο άνθρωπος, δεν μπορεί να το καταργήσει αυτό το πράγμα.
00:35:05
Και είναι πολύ σημαντικό να το ξέρουμε στη ζωή μας, στον εαυτό μας, στους άλλους ανθρώπους, στα γεγονότα που βιώνομε κάθε μέρα, όπως και αυτό που περιγράφεται εδώ αυτή η… ερώτησης.
00:35:19
[διακοπή ηχογράφησης]
00:35:25
Λέει μια άλλη ερώτησης, «ένας νέος, ή μια νέα, αποφασίζουν να παντρευτούν με την προϋπόθεση ότι ο γάμος τους θα είναι επιτυχημένος, δηλαδή πνευματική επικοινωνία, κατανόηση, και αγάπη. Μπροστά στο φόβο μιας ενδεχόμενης αποτυχίας, ο λογισμός μου λέει ότι θα χτυπώ το κεφάλι μου κατόπιν εορτής».
[ακροατήριο γελά]
Πολλοί το χτυπούν και πριν την εορτη.
[ακροατήριο γελά]
00:35:56
«Είναι δικαιολογημένος ο λογισμός μου εφόσον πρόκειται για ένα τόσο λεπτό θέμα; Σας εξομολογούμαι δε ότι είναι και το μοναδικό θέμα που με απασχολεί χρόνια».
[ακροατήριο γελά]
Άμα είναι χρόνια…
[ακροατήριο γελά]
Χωρίς να παίρνουν τελική απόφαση.
00:36:20
[παύση]
00:36:28
Εκείνος που αγαπά το κεφάλι του δεν κάμει τίποτα στη ζωή του. Δηλαδή… λέει μια παροιμία, έλεγε μια παροιμία στο Άγιον Όρος ότι… λέει εγώ το κεφάλι μου το έχω στον ντορβά μου. Δηλαδή… πήγαινε να κάμεις κάτι ας πούμε, και λες εγώ το κεφάλι μου το ‘χω ντορβά μου, στο ταγάρι μου δηλαδή, το ‘χω κομμένο το κεφάλι μου από τώρα. Οπόταν ας πούμε τώρα… δεν με… δεν έχω και… πώς να πούμε, να τρέμω ξέρω ‘γω για το κεφάλι μου.
00:36:55
Κοιτάξτε παιδιά. Δεν πρέπει ο άνθρωπος στη ζωή του να ξεκινά πράγματα και την ώρα που τα ξεκινά να φοβάται ότι να αποτύχει. Διότι ήδη απέτυχες πριν ξεκινήσεις. Για αυτό και είχε και χρόνια και δεν έκαμε τίποτα ας πούμε. Πώς θα κάμεις; Δηλαδή… πώς θα κάμεις κάτι όταν… όταν… την ώρα πού πάεις να το κάμεις σκέφτεσαι, αν αποτύχω; Καλά, σκέψου, αν επιτύχεις;
[ακροατήριο γελά]
00:37:25
Γιατί να πεις ας πούμε, αν αποτύχω να χτυπάω το κεφάλι μου; Εάν επιτύχεις ίνα που να κάμεις; Πάλι να χτυπάς το κεφάλι σου.
[ακροατήριο γελά]
Δεν τη γλυτώνεις ας πούμε.
00:37:37
«[5] πᾶσα κεφαλὴ εἰς πόνον» λέει η Αγία Γραφή. Κάθε κεφάλι έχει πονοκέφαλο. Τι νομίζεις δηλαδή, ότι θα περάσει το κεφάλι σου μες τα πούπουλα; Το κεφάλι σου ό,τι και να γίνει θα περάσει την πορεία του. Και το να μείνεις ας πούμε στο ράφι είναι λύση του προβλήματος; Δεν λύνεις το πρόβλημά σου ας πούμε, το χτυπάς το κεφάλι σου στους τοίχους μετά. Θα σαι μόνος σου, μέσα σε τέσσερις τοίχους. Πάλι δεν λύνεις το πρόβλημα. Νομίζω ότι δεν πρέπει να ξεκινήσουμε κατά αυτόν τον τρόπο.
00:38:16
Έλεγε ας πούμε ο γερο Σωφρόνιος ότι, ο άνθρωπος λέει που πάει να γίνει μοναχός, ομοιάζει με κάποιον που στέκει μπροστά σε μιαν άβυσσο. Σκέφτεται τον εαυτόν σας να είστε μπροστά σε μια άβυσσο, και πρέπει να πέσεις μες την άβυσσο, και η άβυσσος σημαίνει ότι Παναγία μου τώρα ας πούμε, θα πάω στο μοναστήρι, τι θα γίνει με τη μάνα μου, τον πατέρα, τα αδέρφια μου, τους φίλους μου, αυτά, τι θα γίνει Παναγία μου… θα τιναχτούν όλα στον αέρα. Επίκειται δηλαδή ατομική βόμβα, έκρηξης. Και κάνει τον σταυρό του και λέει, Θεέ μου βοήθησέ με, κλείνεις τα μάτια σου και πηδάς μέσα. Και μόλις πηδήξεις ας πούμε και πέσεις μέσα, βλέπεις ότι δεν ήταν άβυσσος.
00:38:56
Να σας πω μια φοβία που είχα όταν ήμουν μικρός. Δεν ξέρω αν την είχατε και εσείς. Όταν ήμουν μικρό παιδάκι είχα μια μεγάλη φοβία. Όταν είχε λάντες, ξέρετε τι είναι… [ασαφής φράση] στη δημοτική, κολίμπες.
[ακροατήριο γελά]
Όταν είχε λάντες, που πηγαίναμε σχολείο με την αδερφή μου, φορούσαμε βέβαια από τούτες τις… ποδίνες μέχρι πάνω έτσι… κάτι γαλότσες, επειδή έβλεπα τον ουρανό μες τη λάντα και φοβούμουν ότι θα πέσει μέσα η…
[ακροατήριο γελά]
00:39:26
Έβλεπα ας πούμε εκείνο το χάος όλο, και τράβαγα την αδερφή μου ας πούμε μην πατάς εκεί θα πέσεις μέσα. Ή αν με κούταγε εμένα κανένα άλλο μωρό να πάμε στη λάντα, πανικοβάλω μου, διότι επίστευα ότι είχε βάθος. Ύστερα όταν έβλεπα ότι πατούσαν ας πούμε, και είδα ότι είχε δυο δάκτυλα νερό, ε… αλλά και παρόλο που επάτω και ‘γω αφού έβλεπα ότι πήγαινε άλλος βέβαια πρώτα, έπρεπε να πάει άλλος,
[ακροατήριο γελά]
πάει άλλος και ύστερα να πάω εγώ, παρόλα ταύτα, μου έμεινε αυτή η φοβία. Δηλαδή έγινα ας πούμε ξέρω ‘γω 10-12 χρονών να την ξεπεράσω. Διότι έβλεπα το χάος, αλλά εκείνο το χάος ήταν απάτη, ήταν οφθαλμαπάτη, ήταν ψεύτικη. Δεν ήταν χάος, δηλαδή ήταν το… πώς να πούμε, η εικόνα του ουρανού, και φαινόταν κάτω βάθος. Δεν ήταν βάθος.
00:40:16
Έτσι και τούτα πράματα ρε παιδιά. Δηλαδή… μη φοβάστε ας πούμε. Τι φοβηθείτε γιε μου; Τι να φοβηθείτε; Ε να παντρευτείτε. Πόσα χρόνια να ζήσετε;
[ακροατήριο γελά]
00:40:38
Ιδιαίτερα δε αν ο γάμος είναι και τόσο ρόδινος, θα πάτε μια ώρα νωρίτερα.
[ακροατήριο γελά]
00:40:49
Ξέρετε, τα λέμε αυτά αλλά σκεφτόμαστε έτσι διότι μας μπαίνει η ιδέα να κάμνομε πράγματα για να γίνομε ευτυχισμένοι. Δηλαδή να παντρευτώ για να γίνω ευτυχισμένος. Ε να… ξέρω ‘γω να κάμω τούτο πράγμα για να γίνω ευτυχισμένος. Δεν είναι αυτός ο σκοπός του γάμου παιδιά. Θα το δούμε και στην Ακολουθία. Δεν είναι να γίνεται ευτυχισμένοι. Ο σκοπός του γάμου δεν είναι να γίνετε ευτυχισμένοι. Ο σκοπός του γάμου είναι η σωτηρία σας. Μέσα στο μυστήριο του γάμου. Η ευτυχία, δεν έγκειται στο γάμο, στο γεγονός του γάμου. Η ευτυχία έγκειται στο γάμο σας με τον Θεό. Διότι αν επιτύχετε ένα γάμο και δεν φτάσετε στο σημείο να επιτύχετε τον γάμο της ψυχής σας με τον Χριστός, με τον Θεό, τότε είναι δυστυχία αυτό το πράγμα. Τι γάμος είναι δηλαδή; Που είναι ευτυχία;
00:41:44
Που είναι η ευτυχία και πού είναι η εξυπνάδα; Άρα λοιπόν, όταν μπαίνουμε σε ένα γάμο, λέμε κοίταξε, εγώ διαλέγω αυτόν τον δρόμο, και μέσα από αυτόν το δρόμο θα οδηγηθώ ας πούμε στη Βασιλεία του Θεού. Τώρα θα μου πεις, εντάξει, θα πάω να πάρω ένα Καλιγούλα να με φάει ας πούμε για να πάω στη σωτηρία; Ε όχι. Διάλεξε… το ανθρώπινο όσο καλύτερο ας πούμε. Όμως, όσο καλές προϋποθέσεις κι αν… κι αν προδιαγράψεις, υπάρχουν και πράγματα που δεν θα μπορείς να τα προγραμματίσεις. Ποιος μπορεί να σου εγγυηθεί τη ζωή ή τον θάνατο του άλλου ανθρώπου. Ποιος μπορεί να σου εγγυηθεί το μέλλον των παιδιών σου, το μέλλον του τόπου που ζεις. Να εμείς στην Κύπρο ας πούμε. Ζήσαμε προσφυγιές, χαμούς, αγνοούμενους, θανάτους, ξεριζώματα, ξέρω ‘γω φτωχές πράγματα.
00:42:34
Δεν μπορείς να στηρίξεις την ευτυχία σου σε… σε πράματα τα οποία σείονται. Βέβαια σείονται. Όλα αυτά είναι ανθρώπινα. Κάθε ανθρώπινο πράγμα είναι και παρερχόμενο, σείεται, δεν μπορεί να μείνει. Δεν μπορείς να χτίσεις πάνω στην άμμο. Η πέτρα, η σταθερή πέτρα είναι ο Θεός. Πάνω σε αυτή την πέτρα μπορείς να χτίσεις. Άρα θα εντάξεις και το γάμο σου μέσα στην πορεία σου προς τον Θεό. Και όταν το κάμεις τούτο πράγμα, τότε και στις δυσκολίες του γάμου, αγιάζονται και οι δυσκολίες και τακτοποιούνται και οι δυσκολίες.
00:43:09
Και μετά δεν είναι καλό πράγμα να ξεκινάς κάτι με το ενδεχόμενο της αποτυχίας. Γιατί ξεκινάς έτσι; Είναι ολιγοπιστία. Ξεκίνα με τη βοήθεια του Θεού ας πούμε. Πες, ο Θεός είναι βοηθός, θα προχωρήσομε, και ό,τι κι αν συμβεί θα το δεχτούμε.
00:43:25
Λέει… να σας πω ένα παράδειγμα. Παντρεύονται δύο άνθρωποι και ανακαλύπτουν ότι ξέρω ‘γω έχουν το στίγμα της αναιμίας, και λέει, κοίταξε, τι να κάμω; Να κάμω παιδιά αφού έχω 25% ξέρω ‘γω πιθανότητα να κάμω αναιμικό παιδί; Ή να κάμω προγεννητικό έλεγχο δεν θέλω γιατί σημαίνει και έκτρωση, ή να μην κάμω καθόλου μωρά αλλά που θέλω μωρά; Λες καλά ρε παιδί μου, εντάξει, έχεις 25% να κάμεις αναιμικό παιδί. Ωραία, είναι ένα ενδεχόμενο. Τα άλλα τοις εκατό να κάμεις ένα μωρό με λευχαιμία, ένα μωρό ξέρω ‘γω παράλυτο, άρρωστο, ο Θεός φυλάξει οτιδήποτε, ποιος σου το εγγυάται; Ή ποιος ποιος σου εγγυάται το μωρό που να γεννηθεί στις έξι μήνες τι θα πάθει; Στους εννιά μήνες, στους 10, στα 18 του χρόνια.
00:44:10
Δηλαδή, μπορείς όλα να τα βάλεις στο δικό σου πρόγραμμα; Από τη στιγμή παιδί μου που παντρεύεσαι, που τη στιγμή που παραλαμβάνεις να γίνεις γονιός, σημαίνει βαστάζεις πάνω σου το βάρος αυτού του ανθρώπου, οτιδήποτε κι αν είναι αυτό το παιδί, όπως κι αν έρθει, ό,τι κι αν συμβεί.
00:44:29
Εντάξει, ξέρεις ότι έχεις πιθανότητα να κάμεις ένα αναιμικό μωρό. Βλέπεις δεν μπορείς να το κάμεις, μην το κάμεις. Δεν σε πιέζει κανένας, κάμε το παιδάκι αυτό. Όχι. Λες εκ των προτέρων, κοίταξε, δεν έχω τη δύναμη αυτή να βλέπω ένα μωρό κάθε νύχτα ξέρω ‘γω με τις ενέσεις. Ωραία, ζύγισες τις δυνάμεις σου, δεν μπορείς. Τακτοποιήσου δια άλλης οδού. Ή πάρε άλλο παιδάκι να μεγαλώσεις ή μην κάμεις μωρό. Στο κάτω-κάτω δεν είναι και απολύτως σκοπός του γάμου η τεκνογονία. Πόσοι άνθρωποι δεν κάνουν παιδιά; Δεν σημαίνει ότι απέτυχε ο γάμος τους.
00:44:59
Αλλά, ούτε όμως είναι σωστό να προχωράς με δεδομένα ας πούμε. Δηλαδή τι πάεις να κάμεις ας πούμε; Ε ωραία, πάρε… πάρ’ τα όλα τα δεδομένα ότι θα κάμεις ένα υγιέστατο παιδάκι, και το γεννάς και σου έφυγε στην πρώτη μέρα. Σου έφυγε την ώρα του τοκετού. Τότε τι θα πεις;
00:45:19
Δηλαδή… δεν μπορείς ας πούμε, δεν μπορείς να στηρίζεσαι σε αυτά τα πράγματα. Πρέπει να δυναμώσεις, να δυναμώσεις να πεις κοίταξε είμαι έτοιμος, για όλα, για όλα. Και το λέει και η Εκκλησία αυτό το πράμα. Βλέπετε το λέμε και στο βάπτισμα, το λέμε και στη… όταν γινόμαστε μοναχοί, το λέμε πάντοτε. Δηλαδή… δεν μας μας κρύβει την πραγματικότητα. Κοίταξε, είναι… θα βαδίσεις τον δρόμο, είναι στενή και τεθλιμμένη οδός. Θα αγωνιστείς, θα γίνεις πιστός άχρι θανάτου. Θα πονέσεις, θα κλάψεις, θα περάσεις ας πούμε μέσα από δυσκολίες, αλλά έχε την ελπίδα σου στο Θεό. Και έτσι προχώρα κανείς ας πούμε και στο γάμο του. Επήγες παιδί μου να πάρεις μια κοπέλα. Ε τι θες να κάμουμε δηλαδή; Να πάμε να βρούμε την καφετζού της γειτονιάς να μας πει το μέλλον μας; Δηλαδή αν θα πας καλά με αυτή την κοπέλα; Δεν γίνονται αυτά τα πράγματα.
00:46:07
Ούτε δηλαδή… δηλαδή φανταστείτε και τον άλλον άνθρωπο, να έρχεται να σε παντρευτεί ας πούμε και να σε βλέπει πάνω ως κάτω και να προσπαθεί να μαντέψει αν θα ζήσει καλά μαζί σου. Λες ρε παιδί μου, για όνομα του Θεού δηλαδή τι… τι είμαι ας πούμε, κανένα λαχείο είμαι ας πούμε και… δηλαδή στα άλογα παίζομε και ξέρω ‘γω πιάσαμε το καλύτερο άλογο; Μα δεν είναι έτσι τα πράγματα. Εάν παιδί μου το βλέπεις τον άνθρωπο και τον συμπαθείς και βλέπεις ότι έχει όλες τις προϋποθέσεις να… να προχωρήσει, τον αγαπάς τον εκτιμάς, προχώρα και ο Θεός βοηθός. Τι θα κάμομε δηλαδή… πρέπει να… πρέπει να τα βάλομε όλα μέσα στην προϋποθέσεις του μέλλοντος και τι θα γίνει, και αν, και ξέρω ‘γω χίλια δύο πράγματα;
00:46:53
Είναι… είναι… συμπτώματα της ευδαιμονιστικής αντίληψης που έχομε για τη ζωή μας. Έχομε μία ευδαιμονιστική αντίληψη, που όλα πρέπει να μας πηγαίνουν καλά, όλα πρέπει να είναι επιτυχημένα, δεν πρέπει να έχομε ποτέ αποτυχία στη ζωή μας, δεν πρέπει να έχομε ποτέ στενοχώρια, δεν πρέπει να έχομε ποτέ ξέρω ‘γω πόνο, δεν πρέπει να έχομε ποτέ τίποτα το… «κακό», και όταν μας έρθει κάτι που είναι φυσικό να μας έρθει, γίνονται όλα ανάποδα ύστερα.
00:47:28
[παύση]
00:47:33
Και είναι και φυσικό ότι όταν σε όλα σου τα θέματα είναι έτσι, είσαι έτσι, αυτό λέγετε διψυχία. Και λέει και η Γραφή, «[8] ἀνὴρ δίψυχος, ἀκατάστατος ἐν πάσαις ταῖς ὁδοῖς αὐτοῦ». Δηλαδή… όταν πάεις να κάμεις κάτι και σκέφτεσαι, ένα βήμα μπρος και ένα βήμα πίσω, να το κάνω να μην το κάνω να το κάνω να μην το κάνω, δεν κάμνεις τίποτα στο τέλος. Δεν κάμνεις τίποτε. Και θα μου πεις ότι… μα… ξέρω ‘γω θέλω ένα προφυλάγομαι, θέλω να είμαι… σίγουρος, θέλω να ‘μαι ήσυχος, εντάξει μπες μέσα σε ένα θερμοκήπιο και κάτσε εκεί μέσα…
[ακροατήριο γελά]
μέχρι της τελευταίας σου αναπνοής.
[ακροατήριο γελά]
Δεν μπορείς να προχωρήσεις με αυτό το πράγμα, δεν μπορείς να προχωρήσεις.
00:48:21
[παύση]
00:48:25
Τέλος πάντων.
Ακροατήριο: [ασαφής]
Μ. Αθανάσιος: Ναι, ρώτα.
Ακροατήριο: Εσείς… από τις εξομολογήσεις που έχετε, πόσους γάμους είναι επιτυχημένοι, υπάρχουν ας πούμε [ασαφής]
[ακροατήριο γελά]
Μ. Αθανάσιος: Λέει… στο Γεροντικό λέει το εξής – να μη σας πω για γάμους, να σας πω για μοναχούς.
[ακροατήριο γελά]
Λέει για… λέει στο Γεροντικό, επήγαινε ένας να γίνει μοναχός και λέει στον γέροντα, στο αββά της σκήτης. Λέει, αββά έμαθα ότι προχθές ο τάδε αδερφός έφυγε και επέστρεψε εις τον κόσμο. Και του λέει, τέκνον, θαυμάζεις για αυτόν που επέστρεψε; Θαύμασε για αυτούς που έμειναν. Εντάξει, κάποιος επέστρεψε, για τον άλφα ή τον βήτα λόγο. Γιατί πιάνεις αυτόν και δεν βλέπεις τον άλλο; Ωραία, εντάξει, περνά μια κρίση ο γάμος, το γεγονός του γάμου. Ε καλά ρε παιδί μου, έχει άλλους που δεν περνούν κρίση. Πιάσ’ το εκείνο. Ή ακόμα και το άλλο.
00:49:28
Ξέρετε ότι πόσες κρίσεις τέτοιες, ήταν σωτήριες κρίσεις; Εντάξει επίγεια ας πούμε μπορεί να ήταν καταστροφικές, αλλά όμως αιώνια ήταν σωτήριες. Δηλαδή πολλοί άνθρωποι προσγειώθηκαν, εγλύκαναν που λέμε. Κάτι… ξέρω ‘γω… οξύτητες απεβλήθησαν, και βλέπεις τον άλλο που ήταν ξέρω ‘γω μέχρι χθες επάνω η μύτη του, τώρα ταπεινώθηκε, εγλύκανε, εβίωσε την απόρριψη, το λάθος του, έκλαψε, επόνεσε, πράγματα τα οποία είναι αιώνια καλά ας πούμε. Μπορεί να… μπορεί για τα λίγα χρόνια να απέτυχε, αλλά επέτυχε ας πούμε σε άλλα πράματα.
00:50:13
Γιατί να το δούμε τούτο πράμα ότι… εντάξει, προχωρώ. Εάν δεν τα καταφέρω ή μου συμβεί κάτι, γιατί να πω να καταστραφώ; Εντάξει συνέβηκε κάτι, δεν το περίμενα, δεν το προσδοκούσα, δεν το προγραμμάτισα, θα βιώσω την αποτυχία μου, θα προσπαθήσω να τη βιώσω κατά τρόπο πνευματικό.
00:50:32
Μπορεί και αυτό να ‘ναι ωφέλιμο στο τέλος. Έτσι αυτό έλεγε και γερο Παΐσιος που του έλεγαν ότι, κάμε προσευχή να βρούμε μια καλή κοπέλα. Και έλεγε, καλά οι κακές κοπέλες τι θα γίνουν ρε παιδιά;
[ακροατήριο γελά]
Και μάλιστα έλεγε ο γέροντας, έρχονται εδώ κάτι ευλαβείς ας πούμε της Εκκλησίας, και λένε, γέροντα το μόνο που σε παρακαλούμε μια καλή σύζυγο, μια καλή κοπέλα. Ρε λέει, δεν ντρέπεστε λέει ρε. Εσείς… αντί τα παιδιά της Εκκλησίας να πείτε, θέλομε να βρούμε μια κακή κοπέλα να την κάμομε καλή, εσείς θέλετε να βρείτε τις καλές. Ε άμα οι κακές πάνε στους κακούς θα γίνουν δυο κακά μετά.
[ακροατήριο γελά]
Θα μπλέξουν τα δύο κακά και εκεί που ήταν ένα θα γίνουν δυο.
00:51:08
Και έλεγε και κάτι, καλά βρε τις κακές τι να τις κάμομε, να τις [ασαφής] να τις κάνομε σαρδέλες;
[ακροατήριο γελά]
Τουλάχιστον πάρτε και εσείς καμιά κακία κοπέλα, να μείνει καμιά καλή να πάει στους κακούς. Δηλαδή αν μια καλή πάει σ’ ένα κακό, θα τον καλοσυνέψει. Και άμα μια κακή πάει σ’ έναν καλό και εκεί κάτι να γίνει ας πούμε. Οπότε το σωστό είναι να μη βρίσκομε καλές συζύγους.
[ακροατήριο γελά]
00:51:36
Έχει κάτι μωρά που έρχονται να εξομολογηθούν. Τους λέω ας πούμε, είσαι καλό παιδάκι; Λέει, καλό…
[ακροατήριο γελά]
Λέει, είσαι το καλύτερο μωρό ας πούμε του σχολείου; Λέει, ναι βέβαια. Είσαι το καλύτερο μωρό ξέρω ‘γω της οικογένειας ας πούμε… Δηλαδή το καημένο το μωρό έχει τέτοια εντύπωση περί του εαυτού του ας πούμε. Το καλύτερο μωρό. Το καλύτερο μωρό του κόσμου, του κόσμου. Έτσι είναι. Όχι είναι… είναι ή καλή διάθεση του μωρού. Η καλή διάθεση του μωρού.
00:52:05
Και εγώ επειδή πέρσι πήγα σε όλα τα δημοτικά σχολεία, όπου πάω ας πούμε στις εκκλησίες που πάω να κάμω Λειτουργία τα μωρά έρχονται, λέει, κύριε θυμάσαι με; Ήρθες στο σχολείο μου.
[ακροατήριο γελά]
Ναι. Είμαστε γνωστοί να πούμε, γνωστοί και φίλοι γιατί επειδή πήγα στο σχολείο που είχε 500 μωρά. Το ζει… το ζει όμορφα το μωρό, έχει την ωραιότητά του.
00:52:28
Θέλω να πω παιδιά, κοιτάξτε να δείτε κάτι. Μην πιάνεστε από τούτα τα πράματα. Νομίζω ότι τούτα πράματα δεν είναι ωραία ας πούμε. Ο άνθρωπος προχωράω όμορφα, βλέπει τα… ανθρωπινός ό,τι μπορεί και προχωρά και τελείωσε η υπόθεση. Τέλειωσε, δεν είναι… μην ψάχνετε πολλά πράματα. Μην ψάχνετε πολλά πράματα. Τελικά νομίζω ότι, όταν ψάχνομε πολλά το πρόβλημα δεν είναι στους άλλους αλλά στον εαυτό μας. Κάτι τέτοιο συμβαίνει. Δηλαδή όταν ψάχνεις πολλά και απορρίπτεις πολλούς και πολλές και πολλά, τότε σημαίνει ότι κάτι δεν πάει καλά σε σένα, δεν είναι οι άλλοι. Τότε σημαίνει ότι… μα δε γίνεται ο ένας μυρίζει ο άλλος βρωμάει και ο άλλος ξέρω ‘γω κάμνει. Κάτι… κάτι δεν πάει καλά, κάτι… κάτι γίνεται ας πούμε, κάτι γίνεται στον άλλο άνθρωπο.
00:53:19
Ακροατήριο: Η διψυχία που είπατε πριν ότι η ακαταστασία που υπάρχει σε καταστάσεις, ξεκινά από τη φιλαυτία;
Μ. Αθανάσιος: Η διψυχία είναι γέννημα… ναι, είναι γέννημα κατά τους Πατέρες του εγωισμού, του εγωισμού της φιλαυτίας. Δηλαδή ας πούμε ξέρω ‘γω αυτός που φοβάται, αλλά όμως μπορεί να μην είναι και… μπορεί να ‘ναι και έτσι… αδυναμία του ανθρώπου ας το πούμε, αλλά πρέπει να το ξεπεράσει ο άνθρωπος, πρέπει να το ξεπεράσει. Δηλαδή… να βοηθήσει τον εαυτό του ή τουλάχιστον, αν δεν μπορεί να ξεπεράσει, να λέει… να καταλάβει ότι κοίταξε το πρόβλημα δεν είναι οι άλλοι άνθρωποι, ότι οι άλλοι είναι ξέρω ‘γω. Εγώ είμαι ας πούμε, εγώ έχω πρόβλημα ξέρω ‘γω… Η μύτη μου ας πούμε πιάνει όλες τις μυρουδιές του κόσμου και δε μ’ αρέσει καμιά. Δεν είναι οι άλλοι άνθρωποι. Πώς παίρνουν τόσοι άνθρωποι έτσι δεν είναι; Κάμουν υπομονή, έχουν μια άλλη θεώρηση της ζωής τους. Σημαίνει ότι εγώ έχω πρόβλημα, εγώ είμαι ιδιότροπος άνθρωπος. Οπόταν αν το πεις τούτο, και πάλι μείνεις μόνος σου, και λες κοίταξε, εγώ είμαι παράξενος, είμαι κεντρικός άνθρωπος, θέλω ένα σπίτι μόνος μου κύριε, δεν θέλω άλλον μες τα πόδια μου, είναι καλύτερο, τουλάχιστον κλειστό, λες κοίταξε, είμαι αυτός ο τύπος ανθρώπου, δεν θέλω δεσμεύσεις, δεν θέλω ευθύνες, δεν θέλω κούτσουρα μες τα πόδια μου, δεν θέλω να με ρωτούν ίντα που κάνω, αποδέχομαι τον εαυτό μου και αγιάζω την ιδιοτροπία μου ας πούμε. Και δέχομαι την ιδιοτροπία μου.
00:54:49
Αρέσκει μου. Αρέσκει μου το ράφι μου ας πούμε [ασαφής φράση] να μπω μέσα. Έχω το δικαίωμα. Αλλά όχι να πας στο ράφι και να φωνάζεις ας πούμε ότι κάμνεις και διαμαρτυρίες. Δεν σου… δηλαδή δεν σου λέει κανένας τούτο πράγμα. Διάλεξε τον τόπο σου, τη γωνιά σου, και αναπαύσου εκεί, αναπαύσου. Έτσι διάλεξα, έτσι θέλω.
00:55:10
Κοίταξε, έχει δικαίωμα, έχει δικαίωμα ο άνθρωπος να πει στη ζωή του, κοίταξε, εγώ δεν παντρεύομαι. Δεν θέλω να γίνω μοναχός, δεν έχω τούτη κλήση, δεν έχω τούτη την επιθυμία, αλλά δεν θέλω κύριε να παντρευτώ. Θέλω να μείνω μόνος μου στη ζωή μου, να αγωνιστώ με τα δεδομένα που έχω. Σεβαστό, καλό, φτάνει και αυτό ακόμα να το αγιάσει ο άνθρωπος. Να αγιάσει ακόμα και αυτό… την
μόνωση του ας πούμε. Έτσι, να του γίνει σε καλό.
00:55:41
Λοιπόν, ώρα να φεύγομε.
[ανακοινώσεις, προσευχή και απόλυση]
Sofia Orthi 