1080: Τα Πάθη τα σεπτά

Μια σύντομη ομιλία από τον Μητροπολίτη Αθανάσιο γύρω από τα Θεία Πάθη του Κυρίου που έγινε στη διάρκεια της συναυλίας της Βυζαντινής χορωδίας «Ρωμανός ο Μελωδός». (Περίπου 2.500 λέξεις)

Λεπτομέρειες
Τίτλος: 1080 Τα Πάθη τα σεπτά
Σειρά: Ομιλίες Στο Πανεπιστήμιο Κύπρου (Λευκωσία)
Ομιλητής: Μητροπολίτης Λεμεσού Αθανάσιος
Αρχείο: 1080_TA_PATHI_TA_SEPTA.mp3
Ηχογραφήθηκε: Παρασκευή, 17 Μαρτίου 2000
Διάρκεια: 73’11”

Επιλογές λήψης
Απευθείας: Αρχείο
Podcast: iTunes Spotify

Κείμενο

00:00:00
[Χορωδία με ύμνους από τη Μεγάλη Εβδομάδα και τα Θεία Πάθη]

00:29:32
Μ. Αθανάσιος: Ομολογώ ότι αισθάνομαι σαν παραφωνία μετά στη χορωδία. Άμα ακούει κανείς τόσες ωραίες υμνωδίες και χορωδίες, οι δικές μας φωνές είναι σαν μια άσχημη παραφωνία. Αλλά αφού με βάλαν στο πρόγραμμα πρέπει να κάνομε και εμείς υπακοή. Να κάνομε [υπακοή] στο πρόγραμμα.

00:29:55
Είμαστε λίγες μέρες πριν τη Μεγάλη και Άγια Εβδομάδα των παθών του Χριστού μας, και λίγα λόγια θα πω για να μην καθυστερήσω εγώ περισσότερο αλλά να έχομε το χρόνο να απολαύσομε αυτήν την ωραία πνευματική πανδαισία με τους ωραίους πνευματικούς ύμνους της Αγίας μας Εκκλησίας.

00:30:19
Είμαστε λοιπόν λίγες μέρες προ των Παθών, και όπως όλοι οι χριστιανοί και εμείς πορευόμαστε σε αυτήν την ατμόσφαιρα, να εισέρθομε σ’ αυτόν τον χώρο τον [ασαφής] τον χώρο της Εκκλησίας, και να ζήσομε ο καθένας μας κατά το μέτρον του, και κατά τη δεκτικότητά του, αυτή τη σχέση μας με τον υπέρ ημών παθόντα Χριστό.

00:30:46
Αυτές οι εορτές της Εκκλησίας, όλες οι εορτές, αλλά το αποκορύφωμα των εορτών, η Μεγάλη Εβδομάδα, έχουν βασικά πράγματα να πουν για μας. Γιατί όπως είπαμε κι άλλες φορές, δεν είναι μια απλή μνήμη ή μια απλή ανάμνησης ή μια τιμητική τρόπο τινά εκδήλωσης για τον Χριστό ο οποίος πριν δυο χιλιάδες χρόνια έγινε άνθρωπος για μας και έπαθε για μας, αλλά είναι κάτι πιο ουσιαστικό και κάτι πιο εσωτερικόν το οποίο αφορά τη ζωή μας την ίδια. Και αλίμονο εάν ο Χριστός και οι εορτές του Χριστού δεν άπτονται τη ζωή του ανθρώπου και εξαντλούνται μόνο σε εξωτερικές συναισθηματικές καταστάσεις.

00:31:35
Το να γιορτάζομε στην Εκκλησία αυτές τις μέρες, σημαίνει πρώτα τη βάση και το θεμέλιο το οποίο θέτει κανείς στην πνευματικήν του ζωή. Για να γιορτάζομε λοιπόν τις γιορτές του Κυρίου, σε μας σημαίνει ότι αυτή η Εκκλησία μας μιλά για ένα συγκεκριμένο πρόσωπο. Είναι πολύ σημαντικό και πολύ σοβαρό και πάρα πολύ απαραίτητο στην πνευματική ζωή και ιδίως για σας που είσαστε νέοι άνθρωποι στο σύγχρονο κόσμο να καταλάβομε όλοι και εσείς, και εμείς οι μεγαλύτεροι που τα κανε θάλασσα δυστυχώς, να καταλάβομε ότι η Εκκλησία δεν ομιλεί περί ουδέ μιας ιδέας, αλλά ομιλεί περί ενός ανθρώπου, περί ενός προσώπου, περί ενός θεανθρώπου, περί του Θεού ο οποίος έγινε για μας άνθρωπος.

00:32:38
Η Εκκλησία δεν έχει καμία σχέση με τίποτα από όσα κυκλοφορούν σε αυτόν τον κόσμο. Δεν είναι ιδεολογία η Εκκλησία, ούτε μιλά για καμιά αρχή, για κανένα ιδανικό, για καμία αξία, για καμιά θεωρία. Το Ευαγγέλιο δεν είναι μια διδασκαλία ενός τρόπου ζωής. Το Ευαγγέλιο ομιλεί για αυτόν ο οποίος έγινε για μας άνθρωπος και αυτός είναι η όντως ζωή. Δεν είναι η διδασκαλία του Κυρίου η ζωή του κόσμου, δεν είναι η διδασκαλία του Κυρίου το φως του κόσμου, αλλά ο ίδιος ο Κύριος είναι η ζωή και το φως και η Ανάστασης και η οδός και η αρχή και το τέλος.

00:33:22
Αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό να το γνωρίζομε ώστε να ξέρομε ότι μέσα στην Εκκλησία όλος ο αγώνας που κάμνομε, όλη η προσπάθειά μας, όλα αυτά τα οποία ακούμε μέσα στην Εκκλησία, έχουν σκοπό να κάμουν δύο πράγματα. Πρώτον, να μας βοηθήσουν εμάς να ανακαλύψομε το πρόσωπό μας, την προσωπική μας υπόσταση, την προσωπική μας κίνηση, να μας δώσουν εμάς τη δυνατότητα να κινηθούμε φυσιολογικά, όπως μας έπλασε ο Θεός.

00:33:59
Και ταυτόχρονα να αποκαλύψουν σε μας όχι την ιδέα του Θεού, όχι τη διδασκαλία του Θεού, αλλά τον ίδιον τον Θεό και μάλιστα αυτόν τον Θεό ο οποίος έγινε για μας άνθρωπος και έπαθε και σταυρώθηκε και τάφηκε και αναστήθηκε για μας.

00:34:18
Άρα η Εκκλησία είναι ένας χώρος ο οποίος κατεξοχήν είναι… δίδει αυτή τη δυνατότητα της συνάντησης του ανθρώπου με τον Θεό. Και αυτή η συνάντησης έχει σαν ουσία και σαν περιεχόμενο όχι τίποτα άλλον παρά αυτή την ίδια την αγάπη. «Ὁ Θεὸς ἀγάπη ἐστί». Ο Θεός είναι αγάπη. Η αγάπη όμως δεν είναι Θεός. Η αγάπη είναι ιδέα, και δεν μπορεί η ιδέα να ναι Θεός. Ο Θεός όμως είναι αγάπη. Ο άνθρωπος, ο κατ’ εικόνα Θεού πλαστής άνθρωπος, ο οποίος είναι κοσμημένος με την εικόνα του Θεού, το τελειότερο κτίσμα του Θεού, η κορωνίδα της δημιουργίας του Θεού, και αυτός είναι αγάπη. Αφού το πρότυπο είναι αγάπη, άρα και το αντίτυπον, η εικόνα, και αυτός την αγάπη.

00:35:15
Έτσι λοιπόν η Εκκλησία θέλει να δείξει στον άνθρωπο, να δώσει στον άνθρωπο τη δυνατότητα να προχωρήσει στη σχέση του και στην κοινωνία του με τον Θεόν με την αγάπη η οποία τον ολοκληρώνει και οποία όντως εκφράζει όλη την ύπαρξή του. Ο άνθρωπος προ της πτώσεως εκινείτο προς τον Θεό κατά τρόπον απόλυτον, κατά τρόπον απλόν και μοναδικόν, και αυτή η κίνησης συνιστούσε όλη τη δύναμη της αγάπης του. Και αφού αγαπούσε τον Θεό κατά τέλειον τρόπον αυτομάτως αγαπούσε και τον κόσμο και τους γύρω του και τη χτίση ολόκληρη. Και έτσι αγαπώντας ο άνθρωπος ήταν πραγματικά ολοκληρωμένος άνθρωπος, τέλειος άνθρωπος, ελεύθερος άνθρωπος.

00:36:08
Μετά την πτώση, έσπασε η προσωπικότητα του ανθρώπου, διασκορπίστηκε ο άνθρωπος, διασκορπίστηκαν τα χαρίσματα του Θεού, και μπήκε μέσα σε αυτήν την κατάσταση πλέον η ιδιοτέλεια, τα πάθη και η αμαρτία, η οποία εσκότισε και εσκόρπισε αυτή τη δύναμη του ανθρώπου. Η Εκκλησία λειτουργεί θεραπευτικά, λειτουργεί κατά τρόπον ιατρικό. Ξαναμαζεύει τον άνθρωπον κοντά της, δεν του θολώνει το μυαλό με κάμποσες θεωρίες, δεν του δίδει κάμποσα πρέπει και κάμποσες υποσχέσεις, αλλά αρχίζει η Εκκλησία να δίδει στον άνθρωπο φάρμακα πνευματικά, ιατρικά φάρμακα, τα οποία τον βοηθούν να επανέλθει θα ξαναβρεί τον εαυτό του. Ένα από αυτά τα φάρμακα είναι και οι ύμνοι της Εκκλησίας. Η υμνωδία, η ψαλμωδία, είναι ένα από τα φάρμακα της Εκκλησίας τα οποία δέχεται ο άνθρωπος και σιγά-σιγά ανακαλύπτει και ξυπνά μέσα του αυτή την αίσθηση του Θεού, αυτή την κίνηση προς τον Θεόν.

00:37:16
Τα Άγια Πάθη του Κυρίου έχουν ακριβώς το εξής νόημα. Επειδή είμαστε ελεύθεροι άνθρωποι και ο Θεός επ ουδενί λόγω θέλει να καταργήσει την ελευθερία μας, αλλά με απόλυτο άνθρωπο σέβεται την ελευθερία ώστε να έχομε τη δυνατότητα να αρνηθούμε ακόμα και την ίδια την ύπαρξη του Θεού, ο Θεός έπαθε για μας για δύο σοβαρούς λόγους. Πρώτον, για να μας δείξει ότι η ολοκλήρωση της δίκης του αγάπης έγκειται στο να αποθάνει αυτός για μας, και να μας δείξει τον δρόμο με τον οποίο εμείς μπορούμε να ολοκληρώσομε την αγάπη μας υπέρ όλου του κόσμου. Και δεύτερον, για να συγκινήσει την καρδιά μας και να μας δώσει λαβές και δικαίωμα να τον αγαπήσομε. Να καταλάβομε και να αισθανθούμε μες την καρδιά μας πόσο αυτός μας αγάπησε ώστε εκκένωσε τον πλούτο της αγάπης του εις το να αποθάνει υπέρ ημών, «υπέρ ενός εκάστου εξ ημών».

00:38:22
Αυτό το πράγμα, βοηθάει η Εκκλησία μας μέσα στις ακολουθίες, μέσα από την υμνωδία, μέσα από τη νηστεία, την προσευχή, την εξομολόγηση, την αγρυπνία, την άσκηση, μέσα από όλη τη φαρμακευτική και ιατρική αγωγή την οποία δίδει η Εκκλησία βοηθά να ξυπνήσει η καρδιά μας και να κινηθεί σ’ αυτή την αγάπη με τον Θεό.

00:38:44
Αλλά ταυτόχρονα, έχει και πρακτικά αποτελέσματα. Δηλαδή σκεφτείτε ότι εάν… εάν ζήσομε κάποτε το πάθος του Κυρίου, και καταλάβομε ότι η αγάπη ολοκληρώνεται μέσα στο θάνατον υπέρ του άλλου ανθρώπου, τότε και για να θυμηθούμε και αυτά που λέμε τις άλλες φορές, τότε θα καταλάβομε σε ποια βάση στέκει η σχέση μας με τον κόσμο, σε πια βάση στέκει η σχέση μας με τον άλλον άνθρωπον, σε πια βάση στέκει η σχέση μας μέσα στο γάμο, με τον σύζυγο μας, με τα παιδιά μας, με τους συναδέλφους μας, με τον πλησίον μας. Τότε θα καταλάβομε ότι ο άνθρωπος ο οποίος πραγματικά αγάπα τον άλλο, αυτός δεν τίποτα από τον άλλο. Η αγάπη «[5] … οὐ ζητεῖ τὰ ἑαυτῆς …» λέει ο Απόστολος Παύλος. Η αγάπη δεν ζητά τίποτα για τον εαυτό της. Η αγάπη ολοκληρώνεται όταν εσύ δίδεις εις τον άλλον όλη σου την ύπαρξη.

00:39:46
Και «[18] … τελεία ἀγάπη ἔξω βάλλει τὸν φόβον …». Η αγάπη δεν μπορεί να αισθανθεί ποτέ φόβο. Γιατί αγάπη σημαίνει ολοκλήρωσης του ανθρωπίνου προσώπου.

00:39:56
Για αυτό όταν εμείς φοβόμαστε να αγαπήσομε τον άλλο, και λέμε ότι, μα να του δώσω αυτό το δικαίωμα θα με κάμει ξέρω ‘γω… θα με εκμεταλλευτεί, θα με καταπατήσει, θα με υποδουλώσει, θα με εξαφανίσει. Αυτό σημαίνει ότι δεν έχομε δύναμη αγάπης. Η αγάπη υπερβαίνει αυτά τα πράγματα.

00:40:17
Η αγάπη δεν έχει κανέναν ενδοιασμό. Η αγάπη έχει μια αρχοντιά η οποία δίδει τον εαυτό της στον άλλον όπως ο ίδιος ο Κύριος παρέδωκε τον εαυτόν του υπέρ όλου του κόσμου και δεν εδίστασε ουδόλως, και όχι μόνο τόσο, αλλά ενθυμούμεθα και γνωρίζομε από το Ευαγγέλιο ότι και την ίδια ώρα ακόμα κατά την οποία αυτός ήταν επί του Σταυρού και ως άνθρωπος ευρισκόταν στην τελευταία στιγμή της ζωής του, είχε δύο σκέψεις, ο Κύριος. Πρώτον, να προσευχηθεί στον Πατέρα να απαγγείλει τον Ψαλμό τον 21ον, ο οποίος ομιλούσε περί το πάθος του Κυρίου και να ‘χει τρόπο τινά τον λογισμόν του, το περιεχόμενο της καρδίας του, σε μία προσευχή, αμετεώριστον προσευχή, προς τον Θεόν πατέρα. Και δεύτερον, η επόμενη σκέψη, η επόμενη καρδιά, ας το πω έτσι ανθρωπίνως, του Κυρίου ήταν υπέρ αυτών οι οποίοι τον εσταύρωσαν.

00:41:21
Δηλαδή δεν ήταν για τον εαυτόν του, αλλά ήταν για αυτούς που τον εσταύρωσαν ώστε να πει για αυτούς ότι, «[34] … Πάτερ, ἄφες αὐτοῖς· οὐ γὰρ οἴδασι τί ποιοῦσι». Εδώ ο Χριστός δεν εμέμφθηκε αυτούς που τον σταύρωσαν, αλλά τους έδωσε έναν ελαφρυντικόν ότι, δεν ξέρουν τι κάμνουν. Όχι για να τους μεμφθεί ή να τους προσάψει τρόπο τινά ακόμα μια κατηγορία, αλλά να ελαφρύνει τη θέση τους λέγοντας ότι το κάμνουν αυτό που κάμνουν γιατί δεν ξέρουν τι κάμνουν. Αν ήξεραν σίγουρα δεν θα έκαναν αυτό το πράμα.

00:41:59
Ακόμα όμως και στη Γεσθημανή, σε εκείνη την προσευχή την εναγώνια προσευχή του Κυρίου κατά την οποία ίδρωσε αίμα και «[44] … ἐγένετο δὲ ὁ ἱδρὼς αὐτοῦ ὡσεὶ θρόμβοι αἵματος …» όπως λέει η Καινή Διαθήκη από την ένταση και από την αγωνία ανθρωπίνως του Κυρίου κατά την οποία μετά κραυγή ισχυράς ο Θεός προσευχήθηκε ο Χριστός, εκείνη την ώρα όταν είπε Πάτερ «[26] … παρελθέτω ἀπ’ ἐμοῦ τὸ ποτήριον τοῦτο …» ασφαλώς δεν ήταν προσευχή για να παρέλθει το ποτήριον του θανάτου. Αφού αυτός εκουσίως μετά πάσης ας το πούμε αυτοκυριαρχίας, μετά πάσης εξουσίας, προχώρησε προς τον θάνατον. Φοβήθηκε τον θάνατο και είπεν δεν θέλω να πεθάνω και να φύγει το ποτήριον του θανάτου από εμένα; Όχι έτσι.

00:42:50
Αυτή η προσευχή ήταν για μας. Ο Κύριος δεν ήθελε να αποθάνει με τον τρόπο που πέθανε. Δηλαδή εμείς τους οποίους αυτός ηγάπησε εις τέλος να μη γίνομε εμείς αυτοί που θα τον σταύρωναν. Γιατί η δική του αγάπη δεν μπορούσε να ανεχθεί να τον σταυρώσουν αυτοί τους οποίους αγάπησε σε τέλειο βαθμό, άπειρο βαθμό, θεοπρεπή βαθμόν. Βλέπομε λοιπόν ότι όλη η μέριμνα του Κυρίου όλος ο πόθος του, όλη η στοργή του, όλη η σκέψης του, ήταν ακριβώς για τον άνθρωπο για κάθε έναν από μας.

00:43:30
Εάν αδερφοί μου ζήσομε αυτές τις μέρες, και βιώσομε το γεγονός αυτό της καρδιάς του Χριστού, τότε θα γίνομε ανώτεροι άνθρωποι. Τότε θα καταλάβομε πράγματι τι σημαίνει αυτή η αρχοντική σχέση με τον άλλον κόσμον. Τότε θα καταλάβομε ότι ο σκοπός της ύπαρξής μας δεν είναι να ζήσομε εμείς αλλά να ζήσει ο αδερφός μας δι’ ημών. Εμείς να γίνομε η ζωή και η τροφή του αδερφού μας.

00:44:05
Και τότε θα καταλάβομε αυτό το οποίον λέει ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος τη λαμπροφόρο νύχτα της Αναστάσεως, μιλώντας για το γεγονός της Αναστάσεως του Χριστού και λέγοντας ότι «Μηδείς φοβείσθω θάνατον˙ ἠλευθέρωσε γάρ ἡμᾶς ὁ τοῦ Σωτῆρος θάνατος». Είναι μεγάλη… μεγάλος λόγος αυτός.

00:44:27
Κανένας, λέει ο Χρυσόστομος, να μη φοβάται τον θάνατο. Γιατί; Μήπως είμαστε αναίσθητοι; Όχι. Αλλά γιατί μας ελευθέρωσε ο του Σωτήρος θάνατος. Από πού μας ελευθέρωσε; Όχι από τον βιολογικό θάνατο, αφού θα τον περάσομε. Μας ελευθέρωσε από τον φόβο του θανάτου, από την τυραννία του θανάτου, από τη δειλία του θανάτου.

00:44:50
Για μας, για τα τέκνα της Εκκλησίας, δεν υπάρχει θάνατος, και «[9] … θάνατος … οὐκέτι κυριεύει». Γιατί; Διότι ο Κύριος μας έδωσε τη λύση του θανάτου. Και η λύση του θανάτου είναι η αγάπη. Αυτή η αγάπη με την οποία ο Χριστός προσέλαβε όλον τον άνθρωπο, αυτή η αγάπη με την οποίαν ο Κύριος εθυσίασε τον εαυτόν του υπέρ όλου του κόσμου, και ως αρχιερεύς ιερούργησε το μυστήριο της Σωτηρίας του κόσμου επί του Σταυρού, επί του Γολγοθά, εν τη Γεσθημανή, και όλη η πορεία του Χριστού δεν ήταν τίποτα άλλο παρά μια Θεία ιερουργία της σωτηρίας όλου του κόσμου.

00:45:32
Εάν αυτό το καταλάβομε τότε πόσο διαφορετικοί θα είμαστε και στην οικογένειά μας που θα ζούμε για τον σύζυγο μας, και με τα παιδιά μας, και με τους γύρω μας, που δεν θα φοβόμαστε τον άλλον άνθρωπο, που θα μπορούμε να δώσομε τον εαυτό μας ελεύθερα. Δεν φοβόμαστε το θάνατο. Και δεν είναι μόνο ο βιολογικός θάνατος, αλλά οποιοσδήποτε μόριο του θανάτου και οποιαδήποτε κίνηση του θανάτου δεν είναι ποτέ δυνατόν να δειλιάσει την ψυχή του ανθρώπου που αγαπά τον Χριστό.

00:46:05
Αλλά και προπάντων, δεν θα φοβηθούμε ποτέ να υποχωρήσομε εμείς και να θέσομε στη θέση μας τον αδερφό μας, να βάλομε μπροστά μας οποιονδήποτε άλλον. Όπως έλεγε και ένας γέροντας με εκείνο τον απλό τρόπο, ευχαρίστως όπως θέλετε. Με τόση άνεση να παραχωρήσει το θέλημά, τη θέση, την ύπαρξή του ολόκληρη στον άλλον άνθρωπο, με τόση χαρά, ώστε χαρά για αυτόν και ζωή για αυτόν ήταν ο ίδιος ο αδερφός του.

00:46:36
Έλεγε ένας υπαρξιστής, φιλόσοφος, ότι ο άλλος είναι η κόλασής μου, ενώ η Εκκλησία και οι Πατέρες λένε, είδες τον αδερφό σου, είδες Κύριον τον Θεόν σου. Για μας ο άλλος άνθρωπος δεν είναι ο κίνδυνός μας, δεν είναι αυτός που μας απειλεί, ούτε αυτός ο οποίος… επιβουλεύεται την ύπαρξή μας. Για μας ο αδερφός μας, όποιος κι αν είναι, έστω και αν θέλει να λέγεται εχθρός μας, είναι η ζωή μας, είναι ο Θεός μας, είναι η παρουσία του Χριστού, είναι το πρόσωπο του Χριστού.

00:47:15
Για αυτό λοιπόν εάν πορευθούμε σωστά και αφήσομε την Εκκλησία και όλη την ιατρικήν αγωγή της Εκκλησίας να ενεργήσει μέσα στην ψυχή μας, κάθε φορά που γιορτάζομε μίαν εορτή από τα γεγονότα της ζωής του Κυρίου, αλλά ιδιαίτερα κάθε φορά που περνούμε αυτήν τη μεγάλη την ατελεύτητον εβδομάδα των Παθών του Κυρίου, καθαιρόμαστε μέσα μας και ξαναβρίσκομε την υγεία μας, ξαναβρίσκομε τον εαυτό μας, ξαναβρίσκομε την ύπαρξή μας, την υπόστασή μας, η οποία ολοκληρώνεται μέσα σ’ αυτήν την αγάπη, τη δύναμην αυτήν η οποία νίκησε τον θάνατο, ενίκησε τον κόσμο, και μας συνδέει με τον Θεό, με τον εαυτό μας, και με τον πλησίον μας και με όλη την κτίση.

00:48:06
Δεν θα πάω περισσότερο, απλώς εύχομαι η Χάρις του Κυρίου να μας σκεπάσει και να μας δώσει αυτή τη μεγάλη εμπειρία η οποία πραγματικά θα μας κάνει όντως ελεύθερους όπως μας έπλασε ο ίδιος ο Θεός. Δεν ξέρω αν είναι η ώρα τώρα να στα πω τώρα μη σας ψάχνω μετά. Έχω δύο ανακοινώσεις εδώ, μου δώσαν δύο χαρτιά.

00:48:30
[ανακοινώσεις]

00:51:44
[Δεύτερο μέρος της συναυλίας]