Ο Μητροπολίτης Αθανάσιος απαντά σε ερωτήματα των φοιτητών περί του πως ξέρομε αν η αγάπης μας είναι επιφανειακή, περί σεμνότητας και τη εν Χριστώ ζωή, και για το αν η Ορθόδοξος Εκκλησία είναι συντηρητική ή προοδευτική. (Περίπου 8000 λέξεις)
Λεπτομέρειες
Τίτλος: 1059 Σωστή προσέγγιση στην πνευματική ζωή
Σειρά: Ομιλίες Στο Πανεπιστήμιο Κύπρου (Λευκωσία)
Ομιλητής: Μητροπολίτης Λεμεσού Αθανάσιος
Αρχείο: 1059_SOSTH_PROSEGKISH_STHN_PNEYMATIKH_ZOH.mp3
Ηχογραφήθηκε: Δευτέρα, 21 Δεκεμβρίου 1998
Διάρκεια: 58’04”
Επιλογές λήψης
Απευθείας: Αρχείο
Podcast: iTunes Spotify
Κείμενο
00:00:00
[Προσευχή]
00:00:45
Σήμερα παιδιά επειδή είναι η τελευταία μέρα προ των Χριστουγέννων που έχομε αυτή την συγκέντρωση, έκρινα καλό να απαντήσω σε μερικές απορίες τις οποίες κατά καιρούς έβρισκα σ’ εκείνο το κουτί που ήταν εδώ κάποτε, δεν ξέρω τώρα που είναι…
Ακροατήριο: [μη ακουστό]
Μ. Αθανάσιος: Ε; Ποιος ξέρει.
00:01:02
[απευθύνεται στον ηχολήπτη]
00:01:16
Για να μη θεωρηθούν ότι οι απορίες που βάζετε μένουν αναπάντητες, σαν περιφρόνηση. Λοιπόν, να βρούμε μιαν άκρη.
00:01:29
[παύση]
00:01:45
Λέει λοιπόν μια απορία εδώ, γραπτή, «ποτέ ξέρομε ή πως ξέρομε ότι η αγάπη που νιώθομε για τον Θεό και τον πλησίον δεν είναι ψεύτικη ή επιφανειακή». Και μια άλλη παρόμοια με την πρώτη που μπορεί να συνδεθεί, «όταν θέλεις να ζεις εν Χρηστώ ζωή, ενώ είσαι φοιτητής ή φοιτήτρια, και επιθυμείς να είσαι σεμνός ή σεμνή, δηλαδή να φοράς φούστα, να επισκέπτεται καθημερινά … », μάλλον είναι φοιτήτριες,
[ακροατήριο γελά]
00:02:32
«Δηλαδή να φοράς…», συγγνώμη, «δηλαδή να επισκέπτεσαι καθημερινά την Εκκλησία, πως θα το επιτύχεις χωρίς να βάλεις σε πειρασμό τους συμφοιτητές σου;» Ναι.
00:02:44
[παύση]
00:02:54
Όσον αφορά το πρώτο ερώτημα, καταρχάς παιδιά ξέρετε πρέπει να… υπάρχει έτσι… πώς να πούμε, ένα μικρόβιο, ένα πνευματικό μικρόβιο, κυρίως στην νεανική ηλικία, το οποίο μπαίνει μέσα στον πνευματικό μας οργανισμό, να το πω έτσι, και μας κάμει να αμφιβάλομε για όλα όσα κάμνομε.
00:03:23
Και ενώ φαίνεται εξωτερικά ότι το να διερωτάται ο άνθρωπος, για τις ενέργειες του ή να διερωτάται αν πάει καλά ή δεν πάει καλά, ή τέλος πάντων τι κάμνει, πως είναι, τι γίνεται με τον εαυτό του, ενώ φαίνεται εξωτερικά καλό, εντούτοις όταν αυτό το πράγμα είναι υπερβολικό, μάλλον είναι βλαβερό και όχι ωφέλιμο, γιατί τότε σε ό,τι κάμνομε μπαίνει ένα ερωτηματικό δίπλα. Και δε μας αφήνει να κάμομε τίποτα το σωστό μετά.
00:03:58
Πάμε δηλαδή να προσευχηθούμε, και προσευχόμαστε, και αρχίζομε και λέμε, μα τώρα που προσεύχομαι άραγε προσεύχομαι γιατί θέλω να προσεύχομαι ή γιατί ας πούμε φοβούμαι και προσεύχομαι; Πάμε να κάμνομε μια ελεημοσύνη, τώρα που κάμνω ελεημοσύνη, κάμνω ελεημοσύνη γιατί θέλω να κάμνω ελεημοσύνη ή γιατί θα με δει ας πούμε ξέρω ‘γω ο γείτονας; Όταν αγαπώ τον αδερφό μου, τον πλησίον μου, το κάμνω επειδή τον αγαπώ ή το κάμνω επειδή τον έχω συμφέρον; Και αρχίζουν τα ερωτήματα, και αρχίζουν ας πούμε οι απορίες για τις ενέργειές μας, και τελικά το αποτέλεσμα είναι ότι χάνομε δηλαδή αυτή την ειρήνη που έχομε μέσα μας.
00:04:38
Νομίζω ότι δεν είναι σωστό… σωστός αυτός ο τρόπος, αλλά κάθε πράγμα που κάμνομε, εντάξει, αφού είμαστε… αρχάριοι πνευματικά, είμαστε νήπιοι, νήπια πνευματικά, και στην σωματική ηλικία είμαστε ακόμα ανώριμοι. Όταν κάνεις είναι νεαρός, δεν έχει την ωριμότητα τέλος πάντων κάποιου μεσήλικα, και αν είναι και πνευματικά νεαρός, ακόμα τα πράγματα είναι πιο δύσκολα, και όπως λέει ο Απόστολος Παύλος, όταν ήμουν νήπιον, σαν νήπιον εσκεφτόμουν και σαν νήπιον ελογιζόμουν και σαν νήπιον έπραττα. Όταν έγινα άντρας, μεγάλος ας πούμε, τελείως την ηλικία, τότε έκαμνα πράξεις ανάλογες με την τελειότητα που είχα.
00:05:21
Έτσι και εδώ. Δηλαδή όταν… όταν πάμε να κάμομε κάτι, να το κάμνομε όπως αισθανόμαστε ταπεινά, και να μη δέχεστε λογισμούς αμφιβόλους μέσα σας, που σε οτιδήποτε κάνετε να νομίζετε ότι μήπως είναι το ένα μήπως είναι το άλλο. Γιατί ξέρετε, είναι… σαν κάποια μηχανή που πάει να ξεκινήσει, στην εκκίνηση δηλαδή πάει να ξεκινήσει η μηχανή αυτή, και ξαφνικά κάτι παθαίνει και έχει διαλείψεις, κόβεται αυτή φορά. Και όταν κόβεται η φορά αυτή, τότε ο άνθρωπος δεν μπορεί να προχωρήσει μπροστά, και ιδιαίτερα στην νεανική ηλικία, είναι αναγκαία αυτή η… η… η δύναμη του ανθρώπου, αυτή η φορά είναι αναγκαία. Ακόμα θυμάμαι που ο γέροντας ο πατήρ Παΐσιος έλεγε ότι, μέχρι τα 25-27 ο άνθρωπος χρειάζεται να ‘χει και λίγο εγωισμό, καλόν εγωισμό διότι του χρειάζεται για να μπορέσει να ξεκινήσει. Δηλαδή πρέπει να έχει μια αυτοπεποίθηση σχετική ο άνθρωπος, για να μπορέσει να κάμει το κίνημα της ζωής του, να μπορέσει δηλαδή να να οραματιστεί, να μπορέσει να θελήσει να πραγματώσει τα όνειρά του, να σταθεροποιηθεί λίγο στις δυνάμεις του να μπορέσει να ξεκινήσει.
00:06:35
Όταν ας πούμε σε οτιδήποτε κάμνομε κόβομε αυτή τη δύναμη, τότε μειώνεται… μειώνεται αυτή η ζωτικότητα που έχει μέσα στην ψυχή μας. Και ξέρετε αυτό το πράγμα καμιά φορά το κάνουν οι μεγαλύτεροι στους μικρότερους, και μπορεί να υπάρχει ακόμα και μέσα στους κύκλους των πνευματικών ανθρώπων. Δηλαδή ας πούμε βλέπομε ένα νέο παιδί, το οποίο έχει ένα ενθουσιασμό, και ξέρω ‘γω πάει αγοράζει ένα κομποσκοίνι μεγάλο με χοντρές… χάντρες ας πούμε, και το κρατάει και προσεύχεται με εκείνο.
00:07:12
Ένας ώριμος μπορεί να του πει, μα τι, δεν ντρέπεσαι ας πούμε, τι κάνεις αυτά τα πράγματα, υποκρισίες ας πούμε. Γιατί, δεν σου έφτανε ένα πιο λεπτό, ή ένα μικρότερο, ή να λες την προσευχή από μέσα σου; Και το λεν’ και οι πνευματικοί άνθρωποι ακόμα. Και έχει δίκιο ο ώριμος άνθρωπος διότι αυτό που κάμνει αυτό το παιδί μπορεί να είναι ανώριμο. Όμως, όμως, για την πνευματική ηλικία που έχει εκείνο το παιδί, και για την ώρα που βρίσκεται, αυτό το πράμα έτσι εκφράζεται. Του είναι… του είναι απαραίτητο, του το χρειάζεται δηλαδή να μην του κόψομε τη φορά, να τον αφήσομε να ξεκινήσει έτσι, κι συν τον χρόνο λίγο-λίγο μπορεί ο άνθρωπος μετά να ισορροπήσει και να τακτοποιήσει μόνος του τα πράγματα.
00:07:53
Όπως λέει και ο Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος ότι, είδα ανθρώπους λέει που άρχισαν την… την πνευματική ζωή, για διάφορους άλλους λόγους, και για ανθρωπαρέσκεια, δηλαδή έκαμαν πράγματα πνευματικά όχι γιατί αγαπούσαν το Χριστό, αγαπούσαν και το Χριστό λίγο ας πούμε αλλά το έκαμναν γιατί ήθελαν να αρέσουν στον κόσμο, για να τους επαινέσουν, ή ξέρω ‘γω για να φανούν ότι είναι καλοί.
00:08:19
Ξέρω ‘γω έρχεται κάποιος και μας βρίζει και εμείς βέβαια θέλαμε να τον καταπιούμε αλλά χαμογελούμε για να δείξομε ότι εμείς ας πούμε δεν… γινόμαστε το ίδιο. Μέσα μας όμως είμαστε άνω κάτω. Και λέει τώρα το ερώτημα, αφού μέσα σου γίνεσαι άνω κάτω, τι σημαίνει δηλαδή; Το να εμφανίζεσαι με άλλο πρόσωπο, αυτό είναι υποκρισία. Ε μα είναι υποκρισία δηλαδή φανταστήκατε ας πούμε τώρα να αρχίζαμε ο καθένας ό,τι έχομε μέσα μας να το βγάλομε στη φόρα; Θα σκοτωνόμαστε από την πρώτη μέρα. Δεν είναι υποκρισία, είναι αγώνας. Έτσι χρειάζεται. Και κατά τον ίδιο τρόπο λοιπόν, όταν ξεκινούμε την πνευματική ζωή, κάμνομε, και κάμναμε όλοι μας, πολλά πράγματα τα οποία ήταν ας πούμε… τα θυμόμαστε τώρα και γελούμε. Τα θυμόμαστε και γελούμε γιατί… δεν είναι ώριμα πράγματα.
00:09:12
Λέει εκεί έναν… σ’ έναν λόγο των Πατέρων ότι στην Καισάρεια της Καππαδοκίας, όταν ήταν επίσκοπος ο Μέγας Βασίλειος, οι πιο πολλοί χριστιανοί πηγαίναν κουτσαίνοντας, κούτσαιναν στο ένα πόδι. Γιατί; Διότι κούτσαινε ο άγιος.
[ακροατήριο γελά]
Επειδή ο Μέγας Βασίλειος ήταν κουτσός, έτσι λέει τώρα εκεί το βιβλίο. Είχε ας πούμε… όχι κουτσός δηλαδή… με τα μπαστούνια απλώς είχε ένα ελαφρό ας πούμε έτσι… μια δυσκολία στο περπάτημα. Και οι άνθρωποι επειδή τον είχα αυτόν σαν πρότυπο, σε όλα τους, ενόμιζαν ότι το να πας και ‘συ κουτσά τρόπο τινά είναι και αυτό… μετέχει στης αγιότητος [ασαφής] ήταν κι αυτός άγιος.
00:09:54
Βέβαια γελούμε, αλλά όμως μες την ανθρώπινη φύση [ασαφής] υπάρχουν αυτά τα στοιχεία. Ο σκοπός είναι, αυτά τα πράγματα, τα οποία φαίνονται ανώριμα, φαίνονται ξέρω ‘γω… όχι καλά, να μην τα αφαιρέσομε με τρόπο δηλαδή χασάπικο, αλλά με καλό τρόπο να τα μεταβάλομε από το ανώριμο να τα ωριμάσομε. Και εκείνο το οποίον γίνεται όχι με τόσο καλό τρόπο να γίνει μετά με καλό τρόπο. Και ενώ μια πράξης ξεκινά ας πούμε από ανθρωπαρέσκεια, είτε από εγωισμό, είτε ακόμα να αποδειχτούμε ότι κάτι είμαστε εμείς ξέρω ‘γω, αυτό στην πορεία να μεταβληθεί και να γίνει ας πούμε όπως πρέπει και όπως το θέλει ο Θεός. Να καθαρθεί δηλαδή από το… από το κακό, και να προχωρήσει στο καλό.
00:10:46
Διότι εάν παιδιά σκεφτόμαστε όλοι έτσι, ξέρω ‘γω να μην ψάλλομε γιατί όταν ψάλλομε μας μπαίνει ένας λογισμός υπερηφάνειας, τότε να μη ψάλλομε. Ε δεν ψάλλω εγώ, δεν ψάλλει ο άλλος, δεν ψάλλει και ο άλλος, λέει και Άγιος Εφραίμ ο Σύρος, πολύ ωραία λέει, μη ψάλλεις εσύ να μην ψάλλει και ο διπλανός σου να μη ψάλλει και ο άλλος, να σιωπήσομε όλοι να ψάλλει ο διάβολος.
[ακροατήριο γελά]
Διότι έτσι θα γίνει στο τέλος. Ενώ ψάλλε, διάβαζε, προσεύχου, αγωνίσου όμως να βγάλεις το κακό, να μείνει το καλό, να μείνει η καλή ενέργεια.
00:11:24
Και όπως τα μικρά παιδιά τα οποία πολλές φορές να παρακινούμε, τάζοντάς τους διάφορα πράγματα. Του λέμε ότι κοίταξε, αν είσαι φρόνιμος και δεν πας έξω να γυρνάς να λερωθείς, θα σε πάμε περίπατο, θα σου αγοράσομε ένα παγωτό. Είναι παιδί, και του μιλούμε στο… στο επίπεδο που μπορεί να καταλάβει. Πολλές φορές, και στην πνευματική ζωή, έτσι ενεργεί ο άνθρωπος σαν μικρό παιδί. Και όταν μεγαλώσει και ωριμάσει τότε αποκτά και την καλή συνήθεια που είχε μέχρι τώρα το να αγωνίζεται και να προσέχει και ταυτόχρονα μπορεί να… να μεταβάλει εκείνο το κακό σε καλό και να του μείνει το καλό μες την ψυχή του όταν είναι πλέον περισσότερο ώριμος.
00:12:08
Εγώ νομίζω παιδιά ότι μην αφήνετε λογισμούς αμφιβόλους μες την ψυχή σας. Μην αφήνετε λογισμούς αμφιβόλους και προπάντων, μην κάνετε το λάθος… τουλάχιστον έτσι στην αρχή της πνευματικής σας ζωής, να κάμνετε ας πούμε σαν κάποιον που αγόρασε μια ιατρική εγκυκλοπαίδεια και αρχίζει και την διαβάζει και μετά… όλα όσα διαβάζει μέσα, τα συμπτώματα, τα παρατηρά στον εαυτόν του. Αρχίζει να πονάει δεξιά αριστερά, να βγάζει σημάδια, ξέρω ‘γω να έχει… να υφίσταται όλα τα συμπτώματα των ασθενειών που περιγράφονται μέσα.
00:12:44
Ε… είναι αρκετό ο άνθρωπος, τουλάχιστον σ’ ένα μεγάλο στάδιο της πνευματικής του ζωής, να έχει την επίβλεψη ενός πνευματικού πατρός και να ακούει τι λέει ο πνευματικός του. Μην κάμνετε από μόνοι σας το λάθος να πείτε ότι αυτό το πράγμα που κάμνω δεν είναι καλό και είναι ξέρω ‘γω υποκριτικό και είναι επιφανειακό και άρα το καταργώ.
00:13:06
Γιατί… ξέρει και o διάβολος τη δουλειά του, και μετά μας ενσπείρει σ’ ό,τι κάμνομε την αμφιβολία, κι εμείς πάμε μετά να τα διορθώσομε τάχα να τα κάμνομε γνήσια, και τα ξεριζώνομε και τα κάνομε όλα γυαλιά καρφιά και δε μένει τίποτα στο τέλος, δε μένει τίποτα όρθιο. [ασαφής] είναι πολύ φυσικό να κάμνομε πράγματα ατελή, αφού είμαστε ατελής ακόμα, άρα και οι ενέργειές μας και οι πράξεις μας είναι ατελής. Οπόταν… όταν πάμε να κάμνομε κάτι να το κάμνομε. Θέλω να κάμνω κάτι, να δώσω ελεημοσύνη, να πω ένα λόγο πνευματικό, να… να πω στον άλλο ξέρω ‘γω δυο λόγια για τον Χριστό. Κάμε το, μη φοβάσαι, δεν πειράζει αν κάμεις και λάθος. Δεν είναι τίποτα, κάμε το, προχώρα, αφού βλέπεις μες την ψυχή σου ότι έχεις την καλή διάθεση να κάμεις τούτο πράγμα. Δεν είναι ανάγκη να σκαλίζεις τώρα γιατί το κάμνω, και πως το κάμνω, και τι είναι και τι δεν είναι, αυτή όλη… αυτή η σχολαστικότητα όλη, μάλλον βάζει τον άνθρωπο σε περιπέτειες πνευματικές και τον αγχώνει και γίνεται η πνευματική ζωή άγχος.
00:14:08
Και φαίνεται ας πούμε ένα πράγμα αν είναι υγείες ή όχι, όπως είπαμε την περασμένη φορά στην ομιλία στον Απόστολο Βαρνάβα ότι, τα όρια της συνειδήσεως από την υπερευαισθησία, είναι… είναι το άγχος. Οι άγιοι δηλαδή έκαμναν… είχαν πολύ ακρίβεια τέλος πάντων εις την πνευματικήν τους ζωή, επρόσεχαν πάρα πολύ τον εαυτό τους και ανάκριναν τον εαυτό τους, τον εξέταζαν λεπτομερώς, δεν του χάριζαν του εαυτού τους τίποτε, αλλά οι άγιοι εκτός που είχαν και μια… ωριμότητα περισσότερη, όμως όλα αυτά τα οποία έκαμαν και ο πνευματικός αγώνας που είχαν, εγινόταν μέσα σε ένα πνεύμα άνεσης, ελευθερίας, δεν ήταν αγχωτικοί οι άγιοι, δεν τους έπιανε το στομάχι τους ας πούμε, δεν τους πονούσε η καρδία τους από την προσευχή.
00:14:58
Ενώ εμάς μας πιάνει το στομάχι μας πολλές φορές επειδή ξέρω ‘γω… μας μπαίνει διότι αυτό το πράγμα είναι αμαρτία, αυτό το πράμα δεν είναι καλό, το άλλο ξέρω ‘γω δεν είναι τέλειο, εκείνο είναι νοθευμένο, το άλλο είναι νοθευμένο, και μετά γίνονται όλα ας πούμε μέσα στην… μέσα μας άσχημα, και δεν μπορούμε να χαρούμε μετά. Ενώ η πνευματική ζωή έχει πολλή χαρά μέσα, έχει πάρα πολλή χαρά. Είναι η μόνη χαρά ας πούμε που μπορεί να υπάρξει στον άνθρωπο.
00:15:23
Εάν νοθευθεί αυτή η χαρά, μοιάζομε σαν εκείνον τον άνθρωπο που λέει, που σας είπα ότι, λέμε για έναν καλό λόγο, ότι ναι είναι καλός ας πούμε ο Βασίλης, αλλά. Έβαλες εκείνο το αλλά, τ’ έκαμες όλα… όλα ας πούμε… σαν να έσταξες και μια κουταλιά δηλητήριο μέσα σ’ ένα σιρόπι. Εντάξει, καλός είναι αλλά. Ε το αλλά δε χρειάζεται. Μην πεις τίποτα καλύτερα. Από τη στιγμή που εδώ στα πνευματικά πας να κάμεις κάτι, και βάζεις και το άλλα μέσα για το ερώτημα, αμέσως έπεσε η δύναμης της ταχύτητάς σου και ιδίως στην νεανική σας ηλικία αυτό το πράγμα δεν ωφελεί. Να προχωράτε όσο μπορείτε πιο ταπεινά, εάν έχετε απορία να ρωτάτε τους πνευματικούς σας, ότι νομίζω πάτερ μου ας πούμε αυτό το πράμα που κάμνω δεν είναι καλό. Να το κάμνω ή να μην το κάμνω;
00:16:14
Όσο αναφορά την πνευματική ζωή βέβαια, και προχωράτε χωρίς να διαλογίζεστε πάρα πάρα πολύ. Όταν είναι σύμφωνα με τις εντολές του Θεού κάμε το, γιατί να μην το κάμεις; Δηλαδή σώνει και καλά όλα πρέπει να ‘ναι αμαρτωλά; Δηλαδή όλα πρέπει να ‘ναι πονηρά όλα; Σ’ όλα πρέπει να βλέπομε την αμαρτία; Δεν υπάρχει δηλαδή πιθανότητα να κάνομε και κάτι σωστό; Όλα πρέπει να αμφιβάλλομε; Σε όλα να μπει μέσα ο πονηρός λογισμός, ο κακός λογισμός; Αυτό δεν είναι καλό πράγμα.
00:16:43
«Πάντα καθαρὰ τοῖς καθαροῖς». Η απλότητα, η απλότητα, δίνει στον άνθρωπο μιαν… μιαν άνεση να κινείται άνετα, και να έχει και μια πεποίθηση στον εαυτό του. Όχι την εγωιστική, να τσακώνεται με τον άλλο εάν τον αμφισβητά, αυτό δεν είναι καλό, αλλά να έχει το θάρρος εκείνο που κάμνει να το νιώθει, να το χαίρεται δηλαδή. Να το χαίρεται, να μην… πας να πάρεις του άλλου ένα λουλούδι. Σου έκοψε τώρα το… το κεφάλι σου ότι θα πάω να πάρω ας πούμε… στο δάσκαλο με ένα λουλούδι. Εάν αρχίσει τώρα… να του πάρω το λουλούδι δεν θα νομίζει ότι του κάνω ξέρω ‘γω καμιά… ερωτική πρόταση ας πούμε;
[ακροατήριο γελά]
Εάν πάλι αν… αν νομίσει ότι ας πούμε θα του πάρω ένα λουλούδι και θέλω βαθμό; Εάν νομίσει ότι του πάρω το λουλούδι γιατί ήθελα να με βλέπει με καλύτερο μάτι; Εάν νομίσει ότι του παίρνω λουλούδι… και αρχίζει μες το νου μας γίνεται ένα… ένα πανδαιμόνιο. Πας του ρε παιδί μου εκείνο το λουλούδι, δώσ’ του το εκεί πέρα,
[ακροατήριο γελά]
να τελειώνει η υπόθεση. Δεν χρειάζεται ας πούμε. Παρ’ το δώσ’ το και [ασαφής], φτάνει. Δεν χρειάζεται να το… να το έρευνας, να το διαλύεις δηλαδή. Το διέλυσες, το εμάδησες, το έκαμες χίλια κομμάτια, το [ασαφής] να πας να το πετάξεις μες τα μούτρα.
[ακροατήριο γελά]
00:18:02
Σαν εκείνο το ανέκδοτο που έψαχνε βενζίνα μες στην έρημο λέει και… ναι, στο τέλος ας πούμε πήγε χτύπησε την πόρτα και λέει δεν θέλω ούτε την βενζίνα σας ούτε τίποτα. Γιατί σκεφτόταν, μέχρι να πάει λέει, κι αν έχουν, θα μου δώσουν βενζίνη μες την έρημο αυτή; Οπόταν έμεινε λέει το αυτοκίνητο του στη Σαχάρα ξέρω ‘γω που έμεινε, και περπατούσε περπατούσε είδε μια παλιοπαράγκα από κάποιους βεδουίνους εκεί τι ήταν. Και λέει να πάω να ζητήσω βενζίνη, και έλεγε με τον λογισμό του ότι, μα να τους ζητήσω βενζίνη αλλά θα μου δώσουν; Δε θα μου δώσουν, αφού κι αυτοί είναι εδώ εγκαταλελειμμένοι. Και αν έχουν κανένα μπετόνι βενζίνη θα το θέλουν για τον αυτόν τους. Μα πάλι θα τους πω ότι έμεινα εγώ στο δρόμο και πρέπει πάω να μην μείνω να νυχτωθώ να με φάνε τα θηρία. Ναι αλλά που το έχουν ανάγκη και αυτοί; Ε να τους το πω, να τους πω… έλεγε συνέχεια έτσι. Χτύπα την πόρτα, ανοίγει ο άνθρωπος, και του λέει, δεν θέλω ούτε τη βενζίνη σας ούτε τίποτα.
[ακροατήριο γελά]
Πριν τον ερωτήσει καν αν έχει… τόσο πολύ δούλεψε ο λογισμός του μέσα, που έφτασε στο αποτέλεσμα.
00:19:05
Λοιπόν, έτσι παιδιά, προχωράτε με απλότητα, με απλότητα, για να χαίρεστε τη ζωή σας άνετα. Φτάνει αυτό που κάμνετε να μην είναι αμαρτία. Όταν είναι αμαρτία εκεί δεν έχει, εκεί έχει ένα όχι. Από το όχι και μετά δεν έχει τίποτα άλλο. Λοιπόν, όταν ένα πράγμα είναι αμαρτία τότε δεν έχει συμβιβασμό. Αλλά ό,τι δεν είναι αμαρτία ας πούμε, δεν είναι κάτι το οποίο είναι αμαρτία, δε φαίνεται, δεν είναι παράβαση των εντολών του Θεού, τότε γιατί σώνει και καλά να το αμφιβάλεις; Άρα λοιπόν να αγαπάτε τους ανθρώπους και τον Θεό και τον πλησίον σας, και να μη σκέφτεστε εάν αυτή η αγάπη είναι καλή ή όχι. Προσέχετε, με ταπείνωση και με καλό λογισμό.
00:19:46
Τώρα, όταν… όταν λέμε ζούμε την εν Χριστώ ζωή, και θέλομε να είμαστε σεμνοί, και να πηγαίνομε στην Εκκλησία και να φοράμε φούστα, ή τέλος πάντων ρούχα σεμνά τέλος πάντων για τους άνδρες εννοείται, ε… και εδώ γιατί δηλαδή να βάλω σε πειρασμό τον άλλο ρε παιδί μου; Δημοκρατία δεν έχομε σήμερα; Ο καθένας ό,τι θέλει φορά. Γιατί σώνει και καλά να νομίζω δηλαδή ότι με βλέπει ο άλλος και σκανδαλίζω τον άλλο; Σήμερα βλέπετε πως… τι… πως να πούμε, τι ποικιλία εμφανίσεων υπάρχει στον κόσμο. Ο καθένας εμφανίζεται όπως θέλει, όπως θέλει. Ό,τι θέλει φοράει, όπως θέλει… μιλά, και έχει το δικαίωμα ο άνθρωπος να κάμει ό,τι θέλει. Γιατί δηλαδή εσύ να νομίζεις ότι εάν εμφανιστείς ας πούμε χωρίς το καθιερωμένο ένδυμα ξέρω ‘γω του τόπου εκείνου, αμέσως θα σκανδαλίσεις τον άλλον; Μα από τη στιγμή που σκέφτεσαι θα σκανδαλίσω τον άλλον, ήδη βάζεις κακό λογισμό μέσα σου. Γιατί; Πήγαινε όπως είσαι ας πούμε. Έτσι όπως είσαι. Τι έχεις;
00:20:56
Είναι όπως μερικοί άνθρωποι που νομίζουν όταν μπουν στην Εκκλησία, όλοι τους κοιτούν εκείνους. Και αυτό συμβαίνει σε ανθρώπους που τώρα αρχίζουν να μπαίνουν στην Εκκλησία, να έρχονται στην Εκκλησία, και δημιουργείται εντύπωση ότι μόλις εμφανιστεί στην Εκκλησία, όλοι τους βλέπουν αμέσως, και όλοι παύουν να προσεύχονται πλέον, και ασχολούνται με εκείνον που μπήκε μέσα. Και σου λέει, δεν πάω στην Εκκλησία, μα να… να ασχολούνται όλοι με μένα; Βρε ποιος σε κοίταξε γιε μου; Ποιος σε λογάριασε αν υπάρχεις; Αν μπήκες ή αν βγήκες. Ποιος σε είδε εσένα; Μα δηλαδή τόσο… τόσο φοβερό ον είσαι που όπου πάεις προσελκύεις την προσοχή;
00:21:36
Δεν υπάρχει τέτοιος λόγος δηλαδή. Να μην έχομε αυτή την εντύπωση. Να κινούμαστε μέσα σε μια ελεύθερη όπως είπαμε προηγουμένως. Φόρεσε ό,τι θέλεις παιδί μου, φόρεσε ό,τι θέλεις. Γιατί να σκανδαλιστεί ο άλλος δηλαδή; Και άντε τέλος πάντων άντε σκανδαλίστηκε. Ε καλά εσύ… εσύ το έκαμες για να τον σκανδαλίσεις; Το εφόρεσες επίτηδες για να τον σκανδαλίσεις; Εάν σκανδαλίστηκε, τότε έχει δικό του πρόβλημα, θα το αντιμετωπίσει μόνος του. Εσύ μην κάνεις κάτι θα τον σκανδαλίσεις, και από ‘κει και πέρα… δηλαδή κάτι το οποίο ας πούμε είναι ξέρω ‘γω αντίθετο με το νόμο του Θεού, από ‘κει και πέρα δεν θα σκανδαλιστεί. Λέει ξέρω ‘γω, δεν νηστεύω διότι εκεί που είμαι όλοι… όλοι δεν νηστεύουν, άρα άμα νηστεύω σκανδαλίζονται. Ε καλά, εκείνοι που δεν νηστεύουν εσύ δεν σκανδαλίζεσαι; Γιατί δηλαδή, τόσο παραχώρησης των δικαιωμάτων μας… τέλος πάντων. Πήγαινε εκεί που θα πας, κάμε τον σταυρό σου, γιατί ντρέπεσαι να κάνεις τον σταυρό σου; Θα σκανδαλίσω τον άλλο.
00:22:36
Μα να σκανδαλίσω τον άλλο, είναι αυτό το πράμα… δηλαδή αυτή η λογική νομίζω στερεί στην ελευθερία μας ας πούμε, πάνω απ’ όλα στερεί την ελευθερία μας. Να έχομε την… την… την προσωπικότητά μας, να τη διατηρούμε, και έτσι και ένα κριτήριο να δούμε κιόλας οι άλλοι τι λεν’ για μας. Έτσι είμαστε εμείς, έτσι, όπως… όπως να πούμε… είμαστε. Δεν θέλομε να είμαστε διαφορετικοί. Κάνομε το σταυρό μας, νηστεύομε, είμαστε κεντρικοί, είμαστε οπισθοδρομικοί, είμαστε στραβοί, ανάποδοι, έτσι είμαστε. Αν μας αγαπούν οι φίλοι μας, να μας αγαπούν με όλα αυτά τα οποία έχομε. Αν θα κάνομε αγώνες δρόμου για να συμβιβαζόμαστε κάθε φορά με το περιβάλλον και με τους φίλους μας, τάχα για να τους αναπαύσομε και να μη τους σκανδαλίζομε, αυτό το πράμα παιδιά δεν είναι φιλία. Διότι η φιλία στηρίζεται πάνω στο σεβασμό της προσωπικότητας του άλλου ανθρώπου. Δεν είναι δηλαδή να γίνουν όλα… όλα ίσωμα γιατί πρέπει να ‘μαστε όλοι το ίδιο πράγμα.
00:23:35
Δεν είμαστε κονσέρβες να μοιάζει ο ένας με τον άλλο, είμαστε άνθρωποι. Ακόμα βλέπετε και μέσα στους αγίους άμα διαβάσετε, ο κάθε άγιος ζούσε όπως ήθελε. Άλλοι φορούσα ρούχα από πάνω ως κάτω άλλοι γυρνούσαν γυμνοί. Και δεν σκανδαλίζονταν, δεν… δεν δημιουργούσαν σκάνδαλα. Γιατί υπήρχε αυτή η ελευθερία μες το πνεύμα των αγίων να αναγνωρίζουν τι είναι αγιότης και τι είναι πάθος, τι είναι αμαρτία και τι είναι… τι είναι σωστό.
00:24:02
Άρα, άρα λοιπόν, μπορείτε να κάμνετε ό,τι θέλετε, μέσα βέβαια στα όρια της λογικής. Τώρα να εμφανιστούμε καμιά ρέγγα στο… εδώ. Εγώ είδα άνθρωπο που ήρθε στο γέροντα τον Παΐσιο με μια ρέγγα. Αντί… εκρέμασε μία ρέγγα στο λαιμό του, και ήρθε να τον δει ο γέροντας. Λοιπόν, και του λέει ο γέροντας, πόσες ρέγγες ρε παλικάρι; Δηλαδή… το πήρε σαν αστείο. Ναι, και του λέει, γιατί φοράς εκείνη τη ρέγγα εκεί; Λέει, γιατί οι άλλοι που φορούν γραβάτα καλύτεροι είναι;
[ακροατήριο γελά]
00:24:46
Βγάλε άκρα τώρα. Έλεγε… έλεγε και ο γερο Παΐσιος, δημοκρατία έχομε λέει, έτσι είναι, δημοκρατία είναι. Και είχε σκοπό που το ‘καμε. Ήθελε να δει τι θα του πει ο γέροντας, πως θα τον αντιμετωπίσει.
00:25:02
Σεβαστό, έτσι είναι. Δεχόμαστε, δεχόμαστε τον άνθρωπο όπως είναι. Τώρα, αυτό με τις φούστες και τα παντελόνια ξέρω ‘γω, εντάξει παιδιά υπάρχει ας πούμε τρόπο τινά έτσι μία ας το πούμε… προτίμηση δηλαδή της Εκκλησίας να διατηρείται και η προσωπικότητα ας πούμε του ανθρώπου. Είσαι κοπέλα ας πούμε εντάξει είσαι κοπέλα, να εμφανίζεσαι σαν κοπέλα. Είσαι αγόρι, να εμφανιστείς σαν άνδρας. Δεν μπορείς να φοράς γυναικεία ρούχα ενώ είσαι άνδρας και ανδρικά ρούχα ενώ είσαι γυναίκα. Τώρα υπάρχει μια άλλη κοσμοθεωρία σήμερα ας πούμε τέλος πάντων, ας μην σταθούμε εκεί. Υπάρχουν άλλα πράγματα που προηγούνται αυτών των πραγμάτων τι φορούμε.
00:25:45
Υπάρχουν άλλα πράγματα ουσιαστικότερα, και όταν αυτά εφαρμοστούν, τότε αποκτά και ο άνθρωπος μια πνευματική συνείδηση πλέον, και μπορεί να κρίνει από μόνος του πως θα φορά, τι ρούχα θα φοράει, πως θα χτενίζει τα μαλλιά του, πως θα εμφανίζεται, κι είναι κι αυτό ένας καρπός της πνευματικής ζωής. Εάν… εάν επιβάλλεις έναν τρόπο ντυσίματος χωρίς να υπάρχει πίσω από τον τρόπο αυτό η ουσία του πράγματος, τότε εκεί ας πούμε έχομε έναν τύπον χωρίς νόημα.
00:26:13
Όταν προχωρήσομε σωστά και μάθομε να αγαπούμε το Θεό σωστά, μάθομε να πολεμούμε τα πάθη μας, μάθομε να εντοπίζομε τις αδυναμίες μας, τις αμαρτίες μας, τότε οπωσδήποτε αποκτούμε μίαν άλλη συνείδηση, πιο λεπτή, η οποία μας κυβερνά, μας υποδεικνύει, ότι κοίταξε αυτό το ρούχο που φοράς δεν είναι καλό, αυτός ο τρόπος που μιλάς δεν είναι καλός, ξέρω ‘γω αυτά τα μαλλιά που έχεις ας πούμε δεν είναι καλά, ανάλογα με τη συνείδησή του ο κάθε άνθρωπος.
00:26:43
Αλλά μες στην Εκκλησία δεν μπορούμε να εξουθενώνομε ο ένας τον άλλον. Έτσι όπως λέει ο Απόστολος, ο Απόστολος Παύλος. Εσύ που νηστεύεις, αυτόν που δεν νηστεύει μην τον κατακρίνεις. Και εσύ πάλι που δεν νηστεύεις μην κατακρίνεις αυτόν που νηστεύει. Σεβάσου τον άλλο άνθρωπο όπως είναι. Ασ’ τον αυτόν, έχει και για αυτόν ο Θεός, χώρο, δεν είναι μόνο για εμάς. Έχει χώρο μες την βασιλεία του Θεού, όλοι είναι κλιτοί Θεού. Οι πάντες είναι κεκλιμένοι στην βασιλεία του Θεού. Και άφησε και τον Θεό να δουλέψει στον άλλον άνθρωπο. Μήπως εμείς παιδιά είμαστε… γεννηθήκαμε ας πούμε έτσι ουρανοκατέβατοι ντυμένοι με τα ράσα;
00:27:20
Σταδιακά προχωρά ο άνθρωπος. Μήπως και ‘σεις, ο κάθε ένας από σας, θυμηθείτε ας πούμε πριν γνωρίσετε τον Χριστό, πριν ακούσετε περί του Θεού. Και εμένα, αν με γνωρίζατε πριν… πριν ασχοληθώ με την Εκκλησία, θα αφρίζατε. Περισσότερο απ’ ότι αφρίζετε τώρα.
[ακροατήριο γελά]
[ασαφής] με γνωρίσατε τώρα. Οπόταν να αφήσομε το Θεό να κάνει τη δουλειά του στον κάθε άνθρωπο και να μη θέλομε εκ των προτέρων δηλαδή όλα να τα προκαθορίσομε και να τα κονσερβοποιήσομε όλα δηλαδή, να ‘ναι όλα έτοιμα. Που πάει μετά ο Θεός ο οποίος εργάζεται την σωτηρία κάθε ανθρώπου στην κατάλληλη ώρα, και με τον κατάλληλο τρόπο.
00:28:01
[παύση]
00:28:10
Μια άλλη ερώτηση λέει, «τι σημαίνει συντηρητισμός, και τι φυσικά προοδευτικότητα». Τώρα, μάλλον εννοείτε μέσα στην Εκκλησία διότι δεν ξέρω τι σημαίνει συντηρητισμός μέσα στη… την κοινή ας πούμε… στην κοινωνία. Συντηρητισμός μπορεί να εννοείται ας πούμε ένας άνθρωπος τέλος πάντων που… δεν επιδέχεται κάτι το καινούργιο. Ναι.
00:28:39
Τώρα μέσα στην Εκκλησία. Λέμε, είμαστε συντηρητικοί, ή η Εκκλησία μας είναι συντηρητική. Και μας κατηγορούν ότι δεν είμαστε προοδευτικοί, και ότι η Εκκλησία πρέπει να προοδεύει. Να μην είναι συντηρητική. Δεν έχομε αυτόν τον όρο μέσα στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Έχομε τον όρο παράδοσης. Και αυτή η παράδοσης της Εκκλησίας, δεν είναι να τηρούμε τα ήθη και τα έθιμα μας, που νομίζουν ότι παράδοσης είναι να τηρούμε τις παραδόσεις μας ξέρω ‘γω… τους χώρους μας ας πούμε, τα τραγούδια μας. Είναι κι αυτό μια παράδοσης, αλλά η παράδοσης της Εκκλησίας, η παράδοσης της Εκκλησίας, η κατεξοχήν παράδοσης της Εκκλησίας τι είναι; Είναι αυτό το γεγονός, το μυστήριο, της ενεργείας του Αγίου Πνεύματος μέσα στην καρδία του ανθρώπου. Αυτό είναι η παράδοσης της Εκκλησίας. Είναι δηλαδή η… η από γενεά σε γενεά παράδοσης και παραλαβή της Χάριτος του Αγίου Πνεύματος. Αυτού του μυστηρίου, αυτού του μυστικού της Θείας Χάριτος, το οποίο παραδίδεται από γενεά σε γενεά μέσα στην Εκκλησία διαμέσου των άγιων.
00:30:01
Τώρα η παράδοσης, ευρύτερα, δηλαδή το να τηρούμε τις εντολές της Εκκλησίας, να τηρούμε τις εντολές του Θεού, ή ακόμα να τηρούμε ας πούμε και τους τύπους τους εξωτερικούς της Εκκλησίας, όπως ας πούμε την αγιογραφία, την μουσική ξέρω ‘γω, τον τρόπο της αρχιτεκτονικής, τα οποία είναι παραδώσεις, παράδοσης, λειτουργούν κατά τον εξής τρόπο μες την Εκκλησία παιδιά.
00:30:27
Αυτά τα πράγματα έχουν ένα… ένα παράξενο… πράγμα, δηλαδή ένα παράξενο αποτέλεσμα. Όπως μια γεννήτρια όσο δουλεύει – έχετε δει γεννήτρια; Δεν ξέρω τώρα… να σας πω ας πούμε ένα άλλο παράδειγμα. Δεν ξέρω τώρα στα ποδήλατα τι έχει αλλά τον καιρό που είχα εγώ ποδήλατο είχε κάτι δυναμούς πάνω, θυμάστε; Δυναμός δεν λέγεται αυτό; Υπάρχει ακόμα; Που δουλεύει πάνω στον τροχό. Όσο γύριζε εκείνο το πράμα, όσο γύριζε, εμάζευε ενέργεια και εξέπνεε ενέργεια, το φως του ποδηλάτου.
00:31:04
Λοιπόν, μπορούμε να πούμε ότι στην Εκκλησία όσο… όσο τηρεί κάνεις την παράδοση, ενώ φαίνεται εξωτερικά είναι το ίδιο πράγμα και γυρίζει γυρίζει στον ίδιον χώρο, εντούτοις γυρίζοντας και επαναλαμβάνοντας τα ίδια και τα ίδια πράγματα, παράγει πολλή ενέργεια. Αυτή η ενέργεια, η οποία παράγεται δια της τηρήσεως της παραδόσεως, αποδυναμώνει και μας ελευθερώνει και μας δίδει ας πούμε δύναμη και δυναμικότητα να προχωρήσομε προς τα εμπρός.
00:31:34
Και είναι απόδειξη τούτο πράμα ότι, αυτό που λέμε πολλές φορές ότι, η ιστορία μας μας απέδειξε ότι η τήρηση της παραδόσεως ήταν αυτό που κράτησε τόσες αιώνες την Εκκλησία. Και το βλέπομε και στην προσωπική μας πνευματική ζωή. Όταν δεν έχομε πρόγραμμα στην πνευματική ζωή, τότε τα πράγματα δεν πάνε καλά. Και όταν λέω πρόγραμμα βέβαια δεν εννοώ τώρα ας πούμε ένα αυστηρό πρόγραμμα η ώρα οκτώμισι ας πούμε απόδειπνο, η ώρα 9:15 μετάνοιες, η ώρα 11 κομποσκοίνι, το οποίο βέβαια δε γίνεται μες τον κόσμο, δεν είναι εύκολο να ρυθμιστεί μες τον κόσμο. Λέω… ένα παράδειγμα από τη δική μας ζωή, από την μοναχική ζωή. Εμάς, η μοναχή μας ζωή παιδιά εξωτερικά είναι άκρως μονότονη, άκρως μονότονη. Δεν κάνομε τίποτα διαφορετικό κάθε μέρα. Εδώ και χρόνια, εδώ και δεκαοχτώ χρόνια, ξυπνάω κάθε μέρα την ίδια ώρα,
Ακροατήριο: [μη ακουστό]
Μ. Αθανάσιος: Τι ώρα;
[ακροατήριο γελά]
Η ώρα 11 το μεσημέρι.
[ακροατήριο γελά]
00:32:43
Λοιπόν, ξυπνούμε κάθε μέρα την ίδια ώρα – θέλετε να σας πω την ώρα;
[ακροατήριο γελά]
Θα σας πω την ώρα. Τρεις η ώρα, το πρωί. Κάθε μέρα την ίδια ώρα – ήρθε και μια φορά ένας φούρναρης, και… πώς να πούμε, έλεγε μα δε δεν μπορώ αυτή ζωή πάτερ, κάθε μέρα από τις τρεις η ώρα; Λέω, σε εμένα τα λες; Πες τα πουθενά αλλού.
[ακροατήριο γελά]
Εσύ τουλάχιστον κάμνεις λίγα ψωμιά και πληρώνεσαι, αν το κρίνομε εξωτερικά. Τηρούμε την ίδια… τα ίδια πράγματα, τις ίδιες ώρες ακριβώς. Τρώμε στις ίδιες ώρες, κάμνομε τα ίδια πράγματα, όλη η ζωή μας είναι επαναλαμβανόμενη κατά απόλυτο σχεδόν όμοιον τρόπο.
00:33:35
Όμως, υπάρχει κάτι το οποίον αποδεικνύεται δια της πείρας και καταργεί την λογική. Ενώ φαίνεται εξωτερικά – σου λέει, δε βαριέσαι πάτερ; Τα ίδια και τα ίδια πράματα; Εμείς μες τον κόσμο ας πούμε λέμε, μα κάθε μέρα θα φορώ τα ίδια ρούχα; Χτες επήγα στο τάδε σπίτι και ξανά εκεί; Φτάνει, θέλω μια αλλαγή. Όλοι φωνάζουν περί αλλαγής, να γίνει αλλαγή. Αλλαγή στη ζωή μας, να βγαίνομε, να κάνομε, να μη μαζευόμαστε τέλος πάντων, γιατί δεν μπορούμε την μονοτονία. Μας έφαγε η μονοτονία λέει σήμερα, έτσι μας έφαγε η μονοτονία.
00:34:06
Εμείς όμως έχομε ένα άλλο… μια άλλη παραξενιά. Δεν θέλομε να βγούμε από το πρόγραμμα μας. Όχι αλλαγές στο πρόγραμμα. Ξέρετε μπορεί να υπάρξει ολόκληρη συζήτησης για πέντε λεπτά ας πούμε παράβασης του προγράμματος. Τηρείται με μια σχολαστική ακρίβεια το πρόγραμμα. Γιατί; Διότι εκ της πείρας των γεγονότων, έχομε πείρα όλοι μας ότι, όσον τηρείται το πρόγραμμα, μετά πάσα ακριβείας, τότε παράγεται μέσα στην καρδία του ανθρώπου πολύ Χάρης, ενέργεια Χάριτος η οποία ελευθερώνει τον άνθρωπο.
00:34:45
Και κάτι που σήμερα είναι έτσι ε… όχι καλό, είναι ότι δεν υπάρχει ένα σχετικό πνευματικό πρόγραμμα, οπόταν δεν έχομε και σταθερή πνευματική ζωή. Δηλαδή ανεβοκατεβαίνομε. Ενώ όταν ο άνθρωπος αποφασίσει να έχει ένα πρόγραμμα σταθερό, και εντάξει μέσα στον κόσμο στη δική σας [ασαφής] παιδιά δεν είναι δυνατόν να πεις ότι η ώρα εννέα ή όπως λέμε στο μοναστήρι η ώρα έξι απόδειπνο και η ώρα πέντε εσπερινός. Διότι μπορεί να έχετε μαθήματα, να πάτε ξέρω ‘γω σε οικογενειακές υποχρεώσεις. Όμως λέμε, ότι κάθε μέρα θα κάνω ας πούμε τόσες μετάνοιες, θα ξέρω ‘γω θα πω το… θα πω το απόδειπνο, σε κάποια ώρα που να μπορώ, πάνω κάτω περίπου εκείνη την ώρα.
00:35:27
Εάν τηρούμε αυτό το μικρό πρόγραμμα, αυτό το ελάχιστο πρόγραμμα, των πέντε δέκα λεπτών, δοκιμάστε και θα δείτε, πόση διαφορά θα έχει στην πνευματική σας ζωή. Όμως, με μίαν… με μίαν επιφύλαξη ότι, ό,τι κι αν συμβαίνει, και όποια διάθεση και αν έχομε, εμείς θα τηρήσομε το πρόγραμμά μας. Δηλαδή δεν μπορείς να πεις ότι ξέρεις, σήμερα δεν έχω διάθεση να προσευχηθώ, δε… δε μαζεύεται ο νους μου ξέρω ‘γω, αμάρτησα, δεν έχω διάθεση, όχι. Ό,τι κι αν γίνει, ό,τι κι αν πάθεις, και ό,τι και αν σου συμβεί και σ’ όποια κατάσταση κι αν είσαι, θα κάνεις αυτό το οποίο αποφάσισες. Εκείνο το πεντάλεπτο πρόγραμμα, το δίλεπτο, το μονόλεπτο, που είναι μόνο ένα λεπτό. Έστω και ένα λεπτό. Εάν τηρήσετε παιδιά – άντε να μη σας πω ένα, δυο – εάν τηρήσετε προσευχή δυο λεπτών κάθε μέρα, αλλά κάθε μέρα, αμέσως θα δείτε μία αλλαγή, έναν καρπό. Εάν τα κάμετε τρία λεπτά, περισσότερο, τέσσερα λεπτά περισσότερο, στα πέντε λεπτά θα δείτε κι έναν φοβερό πόλεμο να μη σας αφήνει να προσευχηθείτε. Και λες, βρε πέντε λεπτά είναι, μα πέντε λεπτά. Τι είναι τώρα πέντε λεπτά; Και όμως, εκείνο το πεντάλεπτο της προσευχής μπορεί να μεταβάλει πολλές φορές ολόκληρο το ψυχικό κόσμο του ανθρώπου.
00:36:48
Μέσα στην Εκκλησία δεν έχομε συντηρητισμό, δεν μπορούμε να πούμε ότι έχομε συντηρητισμό αυτόν τον νεκρό ο όποιος τέλος πάντων είναι μουσειακός, αλλά είναι μια τήρησης ακριβής της παραδόσεως, η οποία τηρούμενη παράγει απίστευτη προοδευτικότητα. Διότι βασίζεται πάνω στο γεγονός της Χάριτος του Αγίου Πνεύματος. Εάν η Εκκλησία παύσει να… να μετρά τις κινήσεις της βάση το αποτέλεσμα των ενεργειών της, δηλαδή αν αυτό το πράγμα παράγει Χάρη όχι, τότε θα κάμει τα λάθη που έκαμαν στη Δύση, όπως είπαμε κι άλλες φορές.
00:37:27
Στη Δύση κάναν τεράστια λάθη γιατί εκεί ας πούμε η «εκκλησίες» πήγαν να γίνουν προοδευτικές. Και βλέπεις κάτι καλόγριες ας πούμε με κοντά φουστάνια, ε… – πήγα και εγώ σ’ ένα… σ’ ένα Καθολικό γηροκομείο, που ήταν κάποιες Καθολικές μοναχές, πήγα να δω μια… μια γιαγιά, εδώ στην Κύπρο, και μετά βγαίνοντας από το… από το… την αίθουσα, από το δωμάτιο που ήταν η γιαγιούλα εκείνη που την εξυπηρέτησαν οι μοναχές, οι καλόγριες εκεί οι Καθολικές, βλέπω τις μοναχές και παίζανε τένις.
[ακροατήριο γελά]
Να πεις τώρα, τι είναι αυτό το πράμα, είναι κακό; Ρε παιδάκι μου κακό δεν είναι αλλά και… πως να πούμε, ήταν ας πούμε δείγμα προοδευτικότητας. Ή στη Δύση λέει ξέρω ‘γω μπαίνεις την λειτουργία, αρχίζουν μετά… οι κιθάρες, μετά… ντραμς όλα αυτά… ντραμς πως τα λέτε. Με τα κλαρίνα…
00:38:38
Το αποτέλεσμα είναι παιδιά είναι κωμικόν, διότι δεν παράγει τίποτα. Εντάξει μπορεί να ‘ρθουν πολλοί άνθρωποι να σ’ ακούσουν, άντε κάμε μια ωραία χορωδία με κιθάρες με βιολιά με αυτά, θα έρθουν αυτοί που πάνε ας πούμε την νύχτα πάνε στην όπερα ξέρω ‘γω τους αρέσει, ε να ‘ρθουν να σε ακούσουν. Και μπορεί ξέρω ‘γω εκεί να νομίζουν ότι ας πούμε αυτό τον εκστασιασμό της… της μουσικής ας πούμε ότι ενώνονται και με το πνεύμα το Άγιον. Αλλά το αποτέλεσμα είναι ότι δεν βλέπεις καρπούς. Δεν υπάρχουν καρποί. Είναι ξέρα, ξεραίνεται το δέντρο, το ζωντανό δέντρο της παραδόσεως της Εκκλησίας. Και τελικά τι γίνεται; Και αυτοί που ήταν λίγο χλωροί στην εκκλησία, και είχαν και κάποια ευλάβεια, φεύγουν και εκείνοι, οι άλλοι που έρχονται… είτε έρχονται είτε δεν έρχονται το ίδιο πράμα είναι, και η εκκλησία ξηραίνεται, μένει στεγνή, γιατί έχασε την ουσία της παραδόσεως. Και σήμερα στη Δύση, ευτυχώς άρχισαν να το καταλαβαίνουν αυτό το πράμα αρκετοί, και επιστρέφουν πίσω στην παράδοση.
00:39:42
Και βλέπετε ότι εκτιμούν ας πούμε όλα τα παραδοσιακά πράγματα. Τις εικόνες, την μουσική, την αμφίεση των ιερέων, τα άμφια, την Λειτουργία. Αλλάζουν δηλαδή… καταλαβαίνουν οι άνθρωποι ότι με το να καταργήσουν την παράδοσή τους, τελικά έμειναν κενοί, έμειναν άδειοι. Γι’ αυτό είναι θησαυρός η παράδοσης. Η Ορθόδοξης παράδοσης είναι θησαυρός. Δεν έχει καμία σχέση με το συντηρητισμό. Συντηρητισμός είναι κάτι άλλα πράγματα. Όπως ας πούμε λέμε πολλές φορές για την ηθικότητά, όχι πως η Εκκλησία είναι ανήθικος, αλλά η Εκκλησία έχει έναν άλλο ήθος, το οποίο είναι το ήθος του Αγίου Πνεύματος. Δεν απολυτοποιεί της ηθικές αξίες, αλλά χρησιμοποιεί την ηθικότητα για να πορευθεί στη σχέση του ανθρώπου με τον Θεό. Υπερβαίνει τα σχήματα, χωρίς να τα καταργεί. Το ίδιο κι εδώ στην …
00:40:37
[διακοπή ηχογράφησης]
00:40:43
… πράγματα ως μέσα τα οποία οδηγούν στην Χάρη του Αγίου Πνεύματος. Άρα έτσι για να τελειώσομε, η Εκκλησία δεν έχει συντηρητισμό και δεν έχει προοδευτικότητα. Έχει παράδοση, ζώσαν παράδοση, η οποία είναι η μέθοδος της αποκτήσεως του Αγίου Πνεύματος, η οποία ζώσα παράδοσης της αποκτήσεως του Αγίου Πνεύματος όσο τηρείται παράγει δυναμικόν έργον, το οποίο γεύεται ο άνθρωπος και απελευθερώνεται. Και είναι ο μόνος τρόπος να μπορεί ο άνθρωπος να έχει μια συνεχόμενη και αμετάπτωτον σχέση με τον Θεό, με τη Χάρη του Αγίου Πνεύματος.
00:41:18
[παύση]
00:41:24
«Οι πολλές συναναστροφές…», λέει άλλη ερώτησης, «… έστω και υγιείς, βλάπτουν την εν Χριστώ ζωή».
00:41:31
[παύση]
00:41:39
Δεν ξέρω τι να πω. Τώρα οι υγιείς συναναστροφές… βλάπτουν την εν Χριστώ ζωή. Τώρα τι εννοούμε ας πούμε εν Χριστώ ζωή. Εντάξει οπωσδήποτε το να είναι ο άνθρωπος κάπως τέλος πάντων… ε να σιωπά και καμιά φορά, να μη μιλάς συνέχεια ας πούμε, και να μη γυρίζει συνέχεια, και να κάθεται και ένα τόπο, και να… και να μη ο νους του δουλεύει συνέχεια με χίλια δυο άλλα πράγματα, ωφελεί πράγματι τον άνθρωπο.
00:42:18
Ε… αλλά χρειάζεται μια ισορροπία. Ούτε να πέσει στο ένα άκρο να μη μιλά και να μη πηγαίνει πουθενά γιατί ξέρω ‘γω πρέπει να ζήσει την εν Χριστώ ζωή, ούτε από το άλλο άκρο να μη [ασαφής] σπίτι του διότι πρέπει να γίνει ιεραπόστολος και να μην… να μιλά συνέχεια ακαταπαύστως για τον Θεό που στο τέλος ας πούμε… πως να πούμε, παθαίνει και το κεφάλι σου όταν τον ακούεις.
00:42:47
Είναι θέμα… είναι θέμα παιδιά έτσι πνευματικής ωριμότητας τούτη… τούτη η στάσης. Δηλαδή, τι ωριμότητα πνευματική έχει ένας άνθρωπος, ανάλογα θα ενεργήσει, και ανάλογα και με το χαρακτήρα ξέρετε. Υπάρχουν χαρακτήρες ανθρώπων που είναι εκ φύσεως ολιγομίλητοι άνθρωποι, ήσυχοι, έτσι συμμαζεμένοι… μαζεμένα παιδιά, δεν είναι για πολλές πολλές κουβέντες. Οπόταν να πάει να κάνει ξέρω ‘γω τον… τον φλύαρο, θα κατακουραστεί και δεν θα μπορέσει, δεν εκφράζεται έτσι. Αλλά από την άλλη πλευρά και ο άλλος ο οποίος είναι εν φύσεως διαχυτικός και εξωστρεφής, αν τον κλείσεις σ’ ένα δωμάτιο, και αυτός πάλι θα σκάσει, δεν θα αντέξει.
00:43:29
Ο σκοπός είναι δηλαδή να μην… να μην έχομε ένα εκ των προτέρων είδωλον της πνευματικής ζωής αλλά ο κάθε άνθρωπος ανάλογα με τον χαρακτήρα του να αποβάλλει την αμαρτία και τα πάθη που έχει πάνω του και να ενεργεί ανάλογα με το χαρακτήρα του.
00:43:45
Δηλαδή… πως να πούμε. Αυτός που είναι δυναμικός να γίνω άγιος δυναμικός όπως έλεγε ο γερο Παΐσιος, ο ήσυχος να γίνει άγιος ήσυχος, ο ανήσυχος να γίνει άγιος ανήσυχος, και ο καθένας να αξιοποιήσει τον αυτόν του ανάλογα με αυτά που έχει μέσα του. Γιατί μετά θα στραγγαλίσει την ύπαρξή του. Θα στραγγαλίσει την προσωπικότητά του και ο Θεού δεν στραγγαλίζει τον άνθρωπο.
00:44:06
Βλέπετε… λέει ο Απόστολος Παύλος ότι ο Θεός την «ἀγριέλαιον» την κάμνει «καλλιέλαιον». Δηλαδή την άγρια ελιά την κάμει ήμερη ελιά, δεν την κάμει πορτοκαλιά. Δεν μπορεί να πιάσεις έναν άνθρωπο που έχει τον άλφα χαρακτήρα και να του πεις ότι κοίταξε, εάν θέλεις να ζήσεις εν Χριστώ, πρέπει να γίνεις αυτός ο χαρακτήρας.
00:44:26
Θυμάμαι μια φορά που πήγα σ’ ένα σχολείο να… να ξεμολογήσω, ήταν στο γυμνάσιο, και μου λέει μια κοπελίτσα, «κύριε για να πάμε στον παράδεισο πρέπει να γίνομε σαν την θεολόγο μας;»
[ακροατήριο γελά]
Από μέσα μου είπα μην κακό σου μάνα μου να γίνεις έτσι.
[ακροατήριο γελά]
Δηλαδή λες ας πούμε και… δεν… Ενώ η Ορθόδοξη Εκκλησία είναι κατεξοχήν Εκκλησία της ελευθερίας. Ο Χριστός ο ίδιος. «Τῇ ἐλευθερίᾳ οὖν, ᾗ Χριστὸς ἡμᾶς ἠλευθέρωσε…» λέει ο Απόστολος, «στήκετε, καὶ μὴ πάλιν ζυγῷ δουλείας ἐνέχεσθε». Μη ανέχεστε ζυγούς δουλειάς. Ελευθέρωσε ο Θεός από το νομό. Μας έβγαλε από τον νόμο. Εμείς σώνει και καλά να πάμε να μπούμε κάτω, κάτω από καλούπια πάλι. Να καταργήσομε το νόμο της ελευθερίας, του Σταύρου του Χριστού, και να δημιουργήσομε καλουπωμένα πρότυπα.
00:45:20
Οπότε ασ’ τον άλλο άνθρωπο να ενεργήσει ελεύθερα. Θέλεις να μιλάς παιδί μου; Μίλα από το πρωί ως τη νύχτα μόνο λέγε καλά πράγματα. Μη λες ας πούμε κακά πράγματα, μη λες αμαρτίες, με λες ξέρω ‘γω κατηγορίες, μη συκοφαντείς, λεγε καλά πράματα. Μίλα, αφού σε εκφράζει μιλά μιλά να δούμε που να πάει. Άμα έχει κάποιον να σε ακούσει τουλάχιστον.
[ακροατήριο γελά]
Τώρα μη μιλάς μόνος σου.
00:45:41
Εσύ πάλι που δε θέλεις να μιλάς, κι εσύ μη μιλάς. Κάτσε εκεί σιωπηλός λέει ένα ναι και ένα όχι. Αλλά τουλάχιστον απάντα άμα σε ρωτούν έτσι; Να υπάρχει μια ισορροπία. Ασ’ τον εαυτό σου να ενεργήσει όπως θέλει καλέ. Δεν σημαίνει ότι είναι αμαρτία τούτο πράμα.
00:45:57
Μόνο… εκδηλώσου ελεύθερα και βγάλε την αμαρτία. Παιδιά η αμαρτία είναι που βλάπτει τον άνθρωπο. Δεν είναι οι φυσικοί τρόποι που εκφραζόμαστε. Άλλος μιλά… ξέρετε, στο Άγιον Όρος, όταν… όταν ήμουν, υπήρχαν δύο γέροντες. Ο γέρο Παΐσιος και ο παπά Εφραίμ στα Κατουνάκια, αυτοί οι μεγάλοι φωστήρες. Πολύ άγιοι γέροντες υπήρχαν και υπάρχουν, και ίσως και μεγαλύτεροι, αλλά ακουγόντουσαν αυτοί οι δύο τέλος πάντων που έλαμπαν μέσα σ’ αυτό το… το στερέωμα του Αγίου Όρους, δύο μεγάλοι γέροντες, ένας ήταν ο γερο Παΐσιος στις Καρυές, και ο παπά Εφραίμ στα Κατουνάκια. Μεγάλοι, ίσιοι ας πούμε στην αγιότητα. Προικισμένοι με χαρίσματα από το Άγιο Πνεύμα με θαύματα, με προφητείες, με… ξέρω ‘γω όλα αυτά που διαβάζετε.
00:46:44
Εξωτερικά διέφεραν πάρα πολύ ο ένας από τον άλλο. Παρά πολύ. Ο μεν γέρο Παΐσιος ήταν ένας άνθρωπος… πως να πω, σαν το ασανσέρ έλεγε ο ίδιος. Δηλαδή πήγαινε σε όλους τους ορόφους άνετα. Όποιος ήθελε πήγαινε εκεί, προσαρμοζόταν αμέσως μαζί του, του μιλούσε, γελούσαν, τα βρίσκαν ξέρω ‘γω γινόντουσαν ένα πράγμα. Λοιπόν, ήταν ο καλύτερος φίλος με όλους. Με όλους ο καλύτερος φίλος. Και είχε μία δυνατότητα αυτός ο άνθρωπος να αναπαύει όλους. Όχι να τους αναπαύει με το να τους βλάψει. Όχι. Αλλά είχε τη δυνατότητα να κατέρχεται και να τους σηκώνει πάνω. Όπως ο Χριστός, έτσι κατήλθε μέχρι σ’ εμάς και εσήκωσε τον άνθρωπο εις τον ουρανό.
00:47:29
Είχε… είχε αυτή τη δυνατότητα, και μετά είχε μια απόλυτη ελευθερία. Μια ελευθερία που αγκάλιαζε τον άλλο άνθρωπο, όπως ήταν, μπορούσε να σου κάνει και παρατηρήσεις και να σε μαλώσει ακόμα, άλλα τα έκανε έτσι με ένα τρόπο ωραιότατο, γλυκύτατο, όποιος πήγαινε κοντά του τέλος πάντων αναπαυόταν. Δεν έφευγε χωρίς να αναπαυθεί.
00:47:51
Ο παπά Εφραίμ στα Κατουνάκια ήταν σαν τους προφήτες της Παλιάς Διαθήκης. Δεν αναπαυόταν κανένας κοντά του.
[ακροατήριο γελά]
Και το έλεγε και ο ίδιος. Και έλεγε και ο ίδιος, εγώ κοίταξε έλεγε, εγώ είμαι πνευματικός αλλά δεν εξομολογώ διότι δεν μπορώ να αναπαύσω κανένα. Δεν μπορώ, δεν μπορώ, εγώ αυτός είμαι. Εγώ είμαι στα Κατουνάκια, είμαι στην έρημο, κρίνω σαν ερημίτης. Δεν μπορώ να κρίνω άλλως πως.
00:48:20
Ήταν αυστηρός άνθρωπος, αυστηρότατος. Χωρίς συγκαταβάσεις, χωρίς οικονομίες, χωρίς τίποτα. Αλλά, είχε όμως αυτό το ελάττωμα με την καλή έννοια όμως. Αυτοί…
[ακροατήριο γελά]
… αυτοί οι άνθρωποι παιδιά, του ένωνε κάτι. Και οι δύο, ήταν γεμάτη αγάπη. Ο μεν ένας από… από απόλυτη αγάπη εγινόταν «τοις πάσι τα πάντα» …
00:48:52
Να… να σας διαβάσω κάτι που έγραψε. Βγήκε ένα καινούργιο βιβλίο και μου το ‘στειλαν μόλις τώρα από τη Θεσσαλονίκη. Δηλαδή έγραψε ο γερο Παΐσιος κάτι που πράγματι αυτό τον εξέφραζε. Και έγραψε κάτι εδώ να σας διαβάσω, ένα πολύ ωραίο λόγο…
00:49:08
Είναι δύο λέξεις, μη φοβάστε δεν θα σας κουράσω. Λέει, πέστε μας κάτι γέροντα. Και απαντά, τι να σας πω; Και του λένε, ό,τι λέει η καρδιά σας. Και απαντά, «αυτό που λέει η καρδιά μου είναι να πάρω το μαχαίρι θα την κόψω κομματάκια, να την μοιράσω στον κόσμο και ύστερα να πεθάνω». Αυτή ήταν η καρδιά του γερο Παΐσιου παιδιά. Αυτός ήταν ο γερο Παΐσιος, αυτό που λέει αυτό το πράμα. Έτσι εγινόταν αυτό το άνθρωπος, «τοις πάσι τα πάντα».
00:49:39
Ξέρετε, μπορώ να σας διηγηθώ πράματα τα οποία θα γελάτε ένα χρόνο. Τον έχω δει να κάμει πράματα, τι να σας πω. Να σας πω κάτι. Μια φορά κάποιος απλοϊκός μοναχός, έτσι απλούστατος, απ’ αυτούς που ας πούμε υπάρχουν στο Άγιον Όρος κάτι έτσι ωραία… τα έλεγε ο παπά Εφραίμ ο άλλος ο προφήτης, έλεγε, αυτός είναι σαν τα αγριολούλουδα γεμάτος άρωμα. Δηλαδή κάποιοι άνθρωποι που δεν έμπαινα σε καλούπια ας πούμε, ούτε έμεναν σ’ ένα τόπο. Συνέχεια γυρνούσα από δω από εκεί, ήταν έτσι ρακένδυτοι ας πούμε… για όλους… όλα τα μοναστήρια ήταν δικά τους, και όλος ο τόπος ήταν δικός τους. Δεν είχαν τίποτα και ήταν όλα δικά τους. Κάποιος λοιπόν απ’ αυτούς, ωραίος τύπος ας πούμε έτσι… ελεύθερος άνθρωπος, καλός, αλλά ήταν αδύνατον να μπει σε πρόγραμμα ή να υποταχθεί σ’ ένα μοναστήρι. Συνέχεια γυρνούσε… όλα τα μοναστήρια του Αγίου Ορούς.
00:50:38
Τέλος πάντων, κάποια στιγμή, βγήκε στη Θεσσαλονίκη, να πάει να δει κάποιους συγγενείς του. Ο γέροντας του είχε πει ότι να μη βγεις από το Άγιον Όρος. Εντάξει, μες το Άγιον Όρος κυκλοφόρα ελεύθερα, δε σε παρεξηγά κανένας, αλλά μη βγαίνεις στον κόσμο, γιατί ο κόσμος δεν καταλαβαίνει ας πούμε. Αυτός… πήγε στον κόσμο όπως ήταν μες το Άγιον Όρος έτσι και στη Θεσσαλονίκη. Δηλαδή μπορούσε άνετα να κάτσει κάτω πάνω στο πεζοδρόμιο να ανοίξει μια εφημερίδα χαμέ και να τρώει ας πούμε ντομάτες και… να κάμει σαλάτα. Και να ‘ναι 50 άνθρωποι από πάνω του να τον παρατηρούν. Ναι. Και αυτός ανενόχλητος. Τέτοια ελευθερία.
00:51:16
Τέλος πάντων επέστρεψε μετά από κανένα μήνα. Ήρθε με βρήκε, εντωμεταξύ ήθελε να πάει να δει τον γέροντα, αλλά φοβόταν. Μου λέει… ξέρεις μου λέει, ήθελε να με βάλει μεσίτη. Μου λέει, δεν πας ας πούμε να του πεις του γέροντα να με δεχτεί; Τι θα κάμω; Πάαινε πέτου λέει ξέρω ‘γω να με δεχτεί και θα με μαλώσει, έφυγα χωρίς ευλογία, τι θα κάμω τώρα… Του λέω, ρε παιδάκι μου τι να σου πω τώρα, πάαινε… είχαμε και αγρυπνία, ήταν του Προδρόμου το βράδυ… άντε πάμε. Πάμε. Αλλά του λέω, κοίταξε, αν αρχίζει να μας μαλώνει, όχι να αρχίσεις να δικαιολογείσαι γιατί θα εξαφανιστούμε και οι δυο από ‘κει.
[ακροατήριο γελά]
Λοιπόν, να… να είσαι… σιωπηλός, τουλάχιστον, ή να μιλάς ταπεινά.
00:51:58
Γιατί άμα… ξεσκόνιζε ο γερο Παΐσιος σε ξεσκόνιζε για τα καλά δηλαδή.
00:52:04
Πήγαμε εκεί, ήταν σούρουπο, χτυπήσαμε το κελί του εκεί στο ερημητήριο του γέροντα, ακούμε από μέσα, ναι…! Τη φωνή του έτσι μακριά. Α! Εδώ είναι. Ερχόταν, λέει, ποιος είναι; Γιατί δεν άνοιγε τέτοιες ώρες ο γέροντας. Οπόταν ο καημένος αυτός ε… ε τότε τι να του απαντήσω ας πούμε, ο πάτερ Αθανάσιος; Θα πει τώρα τι θες τέτοια ώρα, προ λίγου ήσουν εδώ. Εγώ να απαντώ, του λέω, πες εσύ, απάντα εσύ. Ε τι να πει ας πούμε. Να πει το όνομα του ας πούμε, ξέρω ‘γω να πει… ας πούμε Σεβαστιανός. Λέει… ο άσωτος υιός.
[ακροατήριο γελά]
00:52:47
Λοιπόν, οπόταν ο γέροντας κατάλαβε ότι ήταν αυτός και… μας άνοιξε την πόρτα απότομα, άνοιξε την πόρτα, και ο καημένος αυτός ο Σεβαστιανός έπεσε κάτω, κάτω, όπως ας πούμε… ξέρετε τα μωρά που… που… που κάθονται ας πούμε με τα τέσσερα τους, χέρια και πόδια, και… και ο γέροντας τι έκαμε; Επήγε και έκατσε από πάνω του,
[ακροατήριο γελά]
και τον χτυπούσε στο κεφάλι.
[ακροατήριο γελά]
00:53:19
Λέω, αν αυτό το πράμα, αν είχα μια φωτογραφική και τον έβγαζα, ου…! Έκτακτες εκδόσεις.
[ακροατήριο γελά]
Και γελούσε, και έγινε μια σκηνή, τι να σας πω, κωμικοτραγική. Αυτός να κλαίει από κάτω και να οδύρεται για την παρακοή του και ο γέροντας να γελάει ας πούμε καθήμενος πάνω στην πλάτη του…
00:53:42
Λοιπόν, αυτός [ασαφής] την ελευθερία. Ο άλλος, ο παπά Εφραίμ, ήταν ας πούμε άκρος άκρος ασκητής. Ησυχαστής τέλειος. Αλλά είχαν αυτή την αγάπη παιδιά. Πλήθος αγάπης. Το μεν ένας εκινείτο κατά τον τρόπο του χαρακτήρος του. Έτσι ήταν ο γερο Παΐσιος. Ήταν Καππαδόκης, Μικρασιάτης, είχε έναν άλλον… άρωμα, έναν άλλον αέρα.
00:54:11
Ο δε παπά Εφραίμ ήταν από την Θήβα, ήταν ας πούμε από την Στερεά Ελλάδα, έτσι ήταν και… σαν τον Κολοκοτρώνη ας πούμε έτσι.
[ακροατήριο γελά]
Αυστηρός, χωρίς συγκατάβαση, χωρίς να… να μεταβάλει το πρόγραμμά του σε τίποτα. Ξέρετε πόσο αυστηρός άνθρωπος ήταν στον εαυτόν του; Τι να σας πω. Δηλαδή απίστευτη αυστηρότητα. Δηλαδή αν γραφτεί ο βίος του παιδιά, δεν θα τον πιστεύει κανένας αυτόν το βίο. Τέτοια… τέτοιον ας πούμε ακρίβεια συνειδήσεως είχε αυτός ο άνθρωπος. Όμως, ήταν γλυκύτατος, μέσα στην αυστηρότητά του.
00:54:48
Δηλαδή, η ουσία ήταν ίδια, η εκδήλωσης ήταν ανάλογα με τον χαρακτήρα. Αυτό ήθελα να σας πω να αρχίσω από εκεί που… που αρχίσαμε ότι, παιδιά η Εκκλησία, δεν καταργεί την προσωπικότητα του άλλου ανθρώπου, δεν απαιτεί να σε κάνει ας πούμε κάτι όμοιο με τον άλλον. Σε δέχεται όπως είσαι. Αφαιρεί όμως την αμαρτία. Αφαιρεί την αμαρτία, αφαιρεί ας πούμε τα πάθη, και σε λαμπικάρει και σε κάμνει αυτός που είσαι. Μόνο η Εκκλησία μπορεί να κάμει αυτό το πράγμα. Η αμαρτία μας διαστρέφει, η Εκκλησία μας καθαίρει, και μας κάμνει πραγματικά αυτό που είμαστε. Η νοοτροπία του κόσμου λέει ότι, να γίνεις ομοίως με το περιβάλλον σου, να μην αντιστέκεσαι γιατί δεν θα σε αποδεκτός. Όμως η Εκκλησία λέει όχι. Να αποβάλλεις την αμαρτία και να είσαι όπως είσαι, και τότε είσαι αποδεκτός.
00:55:42
Λοιπόν, φτάσαμε στο τέλος παιδιά.
[ανακοινώνεις, προσευχή και απόλυση]
Sofia Orthi 